Τ
| Τάο | Τζουάνγκ Τσε |
| Τάο Τε Τζινγκ | Τεϊγιάρ ντε Σαρντέν |
| Ταοϊσμός |
Η λέξη "Tάο" συνήθως μεταφράζεται ως "οδός", "μέθοδος", «δεξιοτεχνία». Ως έννοια, το Τάο είναι το πιο σημαντικό θέμα στον φιλοσοφικό Ταοϊσμό (Ντάο-τζία). Η κινέζικη λέξη για το Τάο είναι μια σύνθεση από δυο ιδεογράμματα που σημαίνουν κεφάλι και πόδι ή βάδισμα. Είναι το συνειδητό περπάτημα στην αατραπό με τα πόδια. Στο βιβλίο Τάο-Τε Τζινγκ, Τάο είναι το όνομα που δόθηκε από τον Λάο-τσε στην μεγάλη Μητέρα που διαπερνάει τα πάντα. Τάο είναι ο δημιουργός και υποστηρικτής του όλων των όντων στο Σύμπαν. Περιγράφεται ως εξής:
Υπάρχει κάτι μυστηριώδες χωρίς αρχή ή τέλος˙ υπήρχε πριν από τον Ουρανό και την Γη. - Τάο Τε Τζινγκ, 25.
Το Τάο είναι το πρότυπο της ορθής συμπεριφοράς που πρέπει να ακολουθείται από τους ταοϊστές και συνδέεται με το γου-γουέι (μη δράση).
Μπορείτε να φαντάζεστε ότι είστε έξω ή χωριστά από το Τάο και ως εκ τούτου είστε σε θέση να το ακολουθήσετε ή να μην το ακολουθήσετε, αλλά ακόμη και αυτή η φαντασίωση είναι μέσα στην ροή του, για δεν υπάρχει καμιά άλλη ατραπός εκτός από την Ατραπό (Τάο). Θέλοντας και μη, είμαστε μέσα σε αυτό και προχωράμε με αυτό.
Η λέξη "Tάο" σημαίνει επίσης ειδικές ικανότητες κάποιων ανθρώπων, όπως: ένας καλός τοξότης, μουσικός, ζωγράφος ή συγγραφέας κ.λπ. Η ίδια η δεξιοτεχνία ονομάζεται «Τάο», γι’ αυτό και οι Κινέζοι κυβερνήτες ενδιαφέρονταν για τέτοιους προικισμένους ανθρώπους – τους καλούσαν στην αυλή, τους εξέταζαν και τους αντάμειβαν ανάλογα με την δεξιοτεχνία τους. Τέλος, η έννοια του Τάο μπορεί να βρεθεί και στους κομφουκιστές και στην περίπτωση αυτή υποδηλώνει την τέχνη της διακυβέρνησης.
Όπως προαναφέρθηκε Τάο σημαίνει κυριολεκτικά «οδός», αλλά μπορεί επίσης να ερμηνευθεί ως ατραπός και δοξασία. Ο Γουίνγκ-τσιτ Τσαν (1901-1994), ένας Κινέζος σχολιαστής και καθηγητής, γνωστός για τις μελέτες του πάνω στην κινέζικη φιλοσοφία και για τις μεταφράσεις κινέζικων φιλοσοφικών κειμένων, είπε ότι το Τάο είναι ένα σύστημα ηθικής για τους κομφουκιστές, αλλά ταυτόχρονα είναι για τους ταοϊστές ο φυσικός, αιώνιος, αυθόρμητος και απερίγραπτος τρόπος που τα πράγματα άρχισαν και συνεχίζουν την πορεία τους. Ο Eulalio Paul Cane, συγγραφέας του έργου, Ηarmony: Radical Taoism Gently Applied ισχυρίζεται ότι το Τάο μπορεί να επιγραφεί σαν ροή του σύμπαντος, ή δύναμη πίσω από την φυσική τάξη, και να εξισωθεί με την επιρροή εκείνη που κρατά το σύμπαν σε ισορροπία και τάξη. Η ροή του τσι, ως ουσιαστική ενέργεια δράσης και ύπαρξης, συγκρίνεται συχνά με την καθολική τάξη του Τάο. Συχνά θεωρείται επίσης ως πηγή τόσο της ύπαρξης όσο και της ανυπαρξίας.
Το Τάο-Τε Τζινγκ είναι το πιο γνωστό και μεταφρασμένο έργο της ταοϊστικής φιλοσοφίας. Ο συγγραφέας του, ο σοφός Λάο-τσε, θεωρείται πατέρας του ταοϊσμού. Ακόμη και στην αρχαία Κίνα το έργο αυτό ήταν πολύ αγαπητό τόσο για τους ταοϊστές όσο και για τους κομφουκιστές. Το βιβλίο είναι ουσιαστικά μια πραγματεία για την Οδό (Τάο) – μια μέθοδος για την επίτευξη της υπέρτατης αλήθειας στον κόσμο. Αυτοί που ακολουθούν την διδασκαλία του Τάο ασκούν την μη-δράση (γου γουέι), κατανοούν την άμπωτη και την πλημμυρίδα (γιν και γιανγκ) της μεταβαλλόμενης ζωής και όλες τους οι δραστηριότητες είναι σε αρμονία με το σύμπαν.
Το βιβλίο αποτελείται από 81 σύντομα κεφάλαια, από τα οποία τα πρώτα 37 αποτελούν το πρώτο μέρος – το κλασικό έργο για το Τάο – και τα επόμενα 44 συνιστούν το κλασικό έργο για το Ντε (μια λέξη που σημαίνει "αρετή ή δύναμη του Τάο"). Η φιλοσοφία του βιβλίου επικεντρώνεται σε έννοιες τέτοιες όπως: Τάο (Οδός), Ντε (Αρετή), Γου (Κενότητα), Γου-γουέι (Μη-δράση) και Φου (Επιστροφή). Με λίγα λόγια, οι ταοϊστές δάσκαλοι πρέπει να ακολουθούν το Τάο (ή να είναι ενωμένοι με αυτό) και να βαδίζουν την Οδό (ή να μιμούνται την λειτουργία του Τάο). Το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι πολιτικοί άρχοντες κατά την διακυβέρνηση μιας χώρας.
Αυτός που θέλει να κατακτήσει τον κόσμο
για να τον αλλάξει, νομίζω ότι θα αποτύχει.
Ο κόσμος είναι ένα ιερό δοχείο για το Τάο,
και δεν μπορείς να αλλάξεις την φύση του.
Αν προσπαθήσεις να τον αλλάξεις,
απλώς θα τον χαλάσεις.
Αν επιμείνεις να τον αλλάξεις με την βία
απλώς θα τον χάσεις.
Τάο Τε Τζινγκ
Αυτό το σύντομο βιβλίο είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα της κινέζικης φιλοσοφίας και θρησκείας, ειδικότερα για τον ταοϊσμό, αλλά και για τον βουδισμό, επειδή αν και ο βουδισμός γεννήθηκε στην Ινδία, στην Κίνα υιοθέτησε πολλούς ταοϊστικούς όρους και έννοιες πριν από την ανάπτυξη του κινέζικου Ζεν βουδισμού. Πράγματι, στην αρχή οι Κινέζοι μελετητές θεωρούσαν τον βουδισμό απλώς σαν ένα ξένο ισοδύναμο του ταοϊσμού. Πολλοί Κινέζοι καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ποιητές, ζωγράφοι, καλλιγράφοι ακόμη και κηπουροί έχουν χρησιμοποιήσει το βιβλίο ως πηγή έμπνευσης. Με τις πολλές μεταφράσεις του κειμένου σε Δυτικές γλώσσες η επιρροή του έχει εξαπλωθεί πλατιά όχι μόνο στις χώρες της Ασίας, αλλά και στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Ο Ταοϊσμός είναι μια αρχαία μυστικιστική παράδοση, που λέγεται ότι ιδρύθηκε από τον Κινέζο σοφό Λάο-τσε. Σύμφωνα με τον Ταοϊσμό, κάθε ανθρώπινο ον είναι μια αντανάκλαση ολόκληρου το σύμπαντος. Τόσο το σύμπαν όσο και οι κάτοικοί του υπόκεινται στον ίδιο θείο νόμο του Τάο. Το να ζει κανείς σύμφωνα με το Τάο σημαίνει να ζει σε αρμονία με την Φύση, λαμβάνοντας υπόψην την ροή των ενεργειών γιν και γιανγκ, που είναι η βάση της ίδιας της ζωής.
Παραδοσιακά, τρεις είναι οι κύριες πηγές του Ταοϊσμού· η παλαιότερη είναι ο θρυλικός Κίτρινος Αυτοκράτορας (Χουάνγκ-τι), αλλά η πιο γνωστή είναι το βιβλίο του Λάο Τσε Τάο Τε Τζινγκ. Η τρίτη πηγή είναι το έργο του Τζουάνγκ-τσε. Όλα όσα γνωρίζουμε για τον Ταοϊσμό – τις έννοιες και τις ιδέες του - προέρχονται από Τάο-Τε Τζινγκ που αποδίδεται στον Λάο-τσε. Το βιβλίο αυτό εξηγεί τι είναι το Τάο και ποια θα πρέπει να είναι η συμπεριφορά του ταοϊστή για να μπορέσει να το ακολουθήσει. O Τζουάνγκ-τσε ανέπτυξε περαιτέρω τις ιδέες του Τάο Τε Τζινγκ μέσω ιστοριών, παραβολών και μεταφορών. Υπάρχει επίσης το βιβλίο του Λιέ-τσε για την τέλεια κενότητα και το κείμενο του Γιάνγκ-τσε που κάνει νύξεις για το αρχαίες βασικές ιδέες των ταοϊστικών έργων.
Υπάρχουν διάφορα είδη του Ταοϊσμού. ο πιο γνωστός είναι ο θρησκευτικός Ταοϊσμός. Έχει θεούς και τελετουργίες όπως και κάθε άλλο θρησκευτικό σύστημα. Υπάρχουν επίσης πολλές μυστικιστικές σχολές που ακολουθούν εσωτερικές ασκήσεις αναζητώντας την μακροζωία και την αθανασία. Οι περισσότερες από αυτές ασχολούνται με συνταγές αλχημείας, διαλογισμό και τεχνικές αναπνοής.
O Ταοϊσμός - αρχαίος, μυστηριώδης, γοητευτικά ποιητικός - γεννήθηκε μέσα στις φωτεινές ομίχλες που περιέβαλλαν τις απαρχές του πολιτισμού· είναι μια αβίαστη εκδήλωση ενός παλιού τρόπου ζωής που έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τον κόσμο. Για τους ανθρώπους που αναγνωρίζουν την ιερότητα της φύσης και την επιθυμία να θριαμβεύσει το πνεύμα πάνω στην επικράτηση του σκοτεινού υλισμού, είναι ένα θησαυροφυλάκιο όπου, ανάμεσα στα έξοχα κοσμήματά του είναι σπαρμένος πολύτιμα μαργαριτάρια και σπάνιοι νεφρίτες. Λαογραφία, απόκρυφες επιστήμες, κοσμολογία, γιόγκα, διαλογισμός, ποίηση, ησυχαστική φιλοσοφία και υπερβατικός μυστικισμός – ο Ταοϊσμός τα έχει όλα. - John Blofeld, Taoism.
Ο Ταοϊσμός είναι ένας τρόπος ζωής που προσπαθεί να εναρμονίσει τις τάσεις της φύσης. Αλλά αυτή η προσέγγιση δεν είναι μια απλή επιστροφή στην Μητέρα Φύση, που είναι τόσο γνωστή στο κίνημα της Νέας Εποχής. Μάλλον πρόκειται για μια σοφία που αποκτήθηκε με την απλή παρατήρηση της ροής των φυσικών πραγμάτων.
Ο Πιέρ Τεϊγιάρ ντε Σαρντέν ήταν ένας διάσημος Γάλλος φιλόσοφος, γνωστός για την θεωρία του ότι ο άνθρωπος εξελίσσεται, διανοητικά και κοινωνικά, προς μια τελική πνευματική Μονάδα. Είχε επίσης εκπαιδευτεί ως γεωλόγος και παλαιοντολόγος. Πήρε ενεργό μέρος στην ανακάλυψη του Ανθρώπου του Πεκίνου.
Ο Μαρί-Ζοζέφ-Πιέρ Τεϊγάρ ντε Σαρντέν γεννήθηκε την πρωτομαγιά του 1881 σε μια γαλλική οικογένεια ανώτερης τάξης. Η μητέρα του ήταν δισέγγονη της ανιψιάς του Βολταίρου. Ο πατέρας του ήταν ιστορικός και φυσιοδίφης. Ο Ταϊγιάρ ήταν ο τέταρτος από τα έντεκα παιδιά της οικογένειας που ζούσε στην Ωβέρνη της Γαλλίας. Οι γονείς του τον έστειλαν σε ένα σχολείο Ιησουιτών όταν ήταν δέκα χρονών, και ήταν εκεί που βρήκε το ταλέντο του για σπουδές στους τομείς της γεωλογίας και ορυκτολογίας.
Η επίδραση του στους ανθρώπους φαίνεται πως οφειλόταν στην συμπεριφορά του και όχι στην εμφάνισή του. Είχε γκρίζα μάτια και μια ψηλή λεπτή σιλουέτα. Όλοι όσοι τον συναντούσαν συμφωνούσαν ότι ακτινοβολούσε μια αίσθηση καλοσύνης, σχεδόν αγιότητας, αλλά με μια ισχυρή αίσθηση χιούμορ. Η απόσπαση και αποστασιοποίησή του από όσα συνέβαιναν γύρω του περιγράφεται θαυμάσια από τον ίδιο: "Έχω την περίεργη εντύπωση πως έχω χάσει την ικανότητα να αισθάνομαι ευχαρίστηση από οτιδήποτε ή να επιθυμώ κάτι για τον εαυτό μου, ενώ την ίδια στιγμή, συνεχώς κυριαρχούμαι από το υπέρτατο μεγαλείο του συμπαντικού εγχειρήματος στο οποίο όλοι είμαστε συνδεδεμένοι από το ίδιο το γεγονός της ύπαρξής μας. Είναι ένα είδος εμπαθούς αδιαφορίας, στην οποία δεν υπάρχουν οι ανθρώπινες επεμβάσεις ή φιλοδοξίες». Έτσι, ο ίδιος περιγράφει την απόσπαση του αποκρυφιστή, που είναι τόσο απαραίτητη για μια αληθινή πνευματική πρόοδο.
Νομίζω ότι η διαμάχη μεταξύ επιστήμης και πίστης δεν θα πρέπει να επιλυθεί, ούτε σε επίπεδο απόρριψης ούτε σε επίπεδο δυαδικότητας, αλλά με όρους σύνθεσης. Γιατί δεν μπορεί το ένα να αναπτυχθεί χωρίς το άλλο. –Τεϊγιάρ ντε Σαρντέν.
Ο Τεϊγιάρ ντε Σαρντέν επινόησε τους όρους "βιόσφαιρα" και "νοόσφαιρα" για να ορίσει το πεδίο των έμβιων όντων και το πεδίο των σκεπτόμενων όντων. Η "νόσφαιρα" επινοήθηκε το 1925 για να υποδηλώσει την σφαίρα του νου, σε αντίθεση με την βιολογική σφαίρα της ζωής. Λειτουργεί σαν ένας μετασχηματιστής για την προώθηση της ανθρωποποίησης (hominization). Ο όρος "Hominisation" "είναι μια άλλη λέξη που επινοήθηκε και η οποία υποδηλώνει την διαδικασία με την οποία η πρωτο-ανθρώπινη φυλή εξελίχθηκε στην πιο αληθινά ανθρώπινη, η οποία εξακολουθεί να συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο τις δυνατότητές της.
Το τελικό εστιακό σημείο για τον Τεϊγιάρ, όπου συγκλίνουν η υλική και η πνευματική όψη, ονομάστηκε από τον ίδιο «Σημείο Ωμέγα». Το σημείο Ωμέγα είναι η τελική κατάσταση. Είναι ένας τρόπος οργάνωσης πέρα από την οποία η ανθρωπότητα δεν μπορεί ακόμη να διεισδύσει, αν και η Εξωαισθητήρια Αντίληψη (ESP) μπορεί να είναι μια ένδειξη για την έσχατη τελική κατάσταση. Συχνά έλεγε: «Δεν είμαστε ανθρώπινα όντα που επιζητούμε μια πνευματική εμπειρία. Είμαστε πνευματικά όντα που δοκιμάζουμε μια ανθρώπινη εμπειρία».
Ο Τζουάνγκ Τσε (399-286 π.Χ.) ήταν σημαντικός Κινέζος φιλόσοφος που έζησε κατά την διάρκεια των Εμπόλεμων Κρατιδίων, μια περίοδο που συμπίπτει με το αποκορύφωμα της κινέζικης φιλοσοφίας, γνωστής σαν περίοδος των Εκατό Σχολών Σκέψης. Μετά τον Λάο Τσε θεωρείται ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος της φιλοσοφίας του Ταοϊσμού. Πιστεύεται ότι έγραψε, εν όλω ή εν μέρει, το έργο που είναι γνωστό με το όνομά του, Τζουάνγκ Τσε, και όπου παρουσιάζει με θαυμαστό τρόπο τις διδασκαλίες του ταοϊσμού. Η μόνη αναφορά για την ζωή του είναι ένα σύντομο σημείωμα στο κεφάλαιο 63 των Αρχείων του Μεγάλου Ιστορικού Σου-μα Τσ’ιέν, όπου τον περιγράφει σαν έναν αξιωματούχο από την πόλη Μενγκ (το σύγχρονο Ανχούι) του κρατιδίου Σονγκ, που έζησε την εποχή του βασιλιά Χουέι και του βασιλιά Σουάν του Τσ’ι (τέλος του 4ου αιώνα π.Χ.). Ο Σου-μα Τσι’έν γράφει:
«Ο Τζουάνγκ Τσε γνώριζε καλά την φιλολογία της εποχής του, αλλά προτιμούσε τις απόψεις του Λάο Τσε και συγκαταλεγόταν μεταξύ των οπαδών του, έτσι ώστε το μεγαλύτερο μέρος των γραπτών του αποτελείται από μεταφορικές απεικονίσεις των απόψεων του Λάο Τσε. Όμως ο Τζουάνγκ Τσε ήταν έξοχος συγγραφέας και ικανός συνθέτης και με τις αληθινές περιγραφές του καυτηρίαζε και σατίριζε τους συγχρόνους του και τα κοινωνικά και διοικητικά προβλήματα, χωρίς να χαρίζεται ούτε σε κυβερνήτες ούτε σε πρίγκιπες».