Ε
| Επτά Σοφοί |
| Ερμής |
| Ερμητισμός |
Στην ιστορία των αρχαίων λαών συχνά γίνεται αναφορά για επτά σοφούς. Αυτούς τους έξοχους εκπροσώπους του ανθρωπίνου είδους τους συναντάμε με διαφορετικά ονόματα και χαρακτηριστικά σε διάφορες χώρες, στην Ασσυρία, στην Ελλάδα, στην Κίνα, στην Ινδία και στην Περσία. Ποιοι ήταν αυτοί οι σοφοί και γιατί ήταν τόσο σημαντικοί για τους αρχαίους προγόνους μας; Εδώ παρουσιάζουμε αυτές τις επτάδες σοφών στα διάφορα έθνη.
Ασσυρία
Στην μυθολογία των Ασσυρίων συναντάμε τους 7 Απκάλου. Αυτοί ήταν ημιθεϊκά όντα που αναφέρονται από τον Βηρωσσό. Λέγεται ότι ήταν οι ιερείς του θεού Έα που κατοικούσαν στα βάθη της θάλασσας. Ο Έα τους έστειλε να διδάξουν τις τέχνες του πολιτισμού στους ανθρώπους. Αυτοί οι 7 Απκάλου που απεικονίζονται σαν ιχθυάνθρωποι ήταν οι εξής: Αντάπα (ή Οάννες), Ουανντούγκα, Εμεντούγκα, Ενμεγκαλάμα, Ενμεμπουλούγκα, Ανενλίντα και Ουτουάπσου. Αφού επιτέλεσαν το έργο τους ξαναγύρισαν στην υποθυαλάσσια κατοικία τους.
Ελλάδα
Ο πρώτος που αναφέρεται στους επτά σοφούς είναι ο Αθηναίος φιλόσοφος Πλάτωνας (427-347), ο οποίος δίνει και τα ονόματά τους. Στον Πρωταγόρα του Πλάτωνα, ο Σωκράτης λέει: «Αυτοί είναι ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πιττακός ο Μυτιληναίος, ο Βίας της Πριήνης, ο δικός μας Σόλωνας, ο Κλεόβουλος της Λίνδου, ο Μύσωνας, και ο έβδομος από αυτούς λέγεται ότι ήταν Χίλωνας της Σπάρτης». Αυτοί οι επτά σοφοί πιστεύεται ότι ίδρυσαν την ελληνική φιλοσοφία. Μια γενιά μετά τον Πλάτωνα, ο Δημήτριος ο Φαληρέας, αντικατέστησε τον Μύσωνα με τον Περίανδρο, που ήταν τύραννος της Κορίνθου.
Κίνα
Οι Επτά Σοφοί του άλσους των μπαμπού ήταν μια ομάδα Κινέζων πολυμαθών, συγγραφέων και ποιητών του 3ου μ.Χ. αιώνα. Αυτοί οι επτά σοφοί θέλοντας να ξεφύγουν από την ίντριγκες, την διαφθορά και την ασφυκτική ατμόσφαιρα που υπήχε κατά την διάρκεια της ιδιαίτερα ταραγμένης εποχής των τριών βασιλειων, αποσύρθηκαν σε ένα δάσος από μπαμπού και εκεί περνούσαν την ζωή τους κοντά στην φύση, φιλοσοφώντας, γράφοντας ποίηση και παίζοντας μουσική.
Οι Επτά σοφοί της αρχαίας Κίνας.
Ινδία
Η επτάδα των σοφών (σαπτάρσι) της Ινδίας είναι οι επτά ενορατικοί (ρίσι) οι οποίοι αναφέρονται στις Βέντα, στα αρχαία έπη και σε άλλα φιλολογικά έργα του ινδουισμού. Αυτοί είναι: Κράτου, Πουλάχα, Πουλάστια, Άτρι, Άνγκιρας, Βάσιστα και Μπρίγκου. Σύμφωνα με την μυστική ιδασκαλία των ινδουιστών αυτή η επτάδα των σοφών έχει άμεση σχέση με τα επτά άστρα της Μεγάλης Άρκτου. Η αντιστοιχία τους είναι η εξής: ο Κράτου συνδέεται με το α της Μεγάλης Άρκτου· ο Πουλάχα με το β της Μεγάλης Άρκτου· ο Πουλάστια με το γ της Μεγάλης Άρκτου· ο Άτρι με το δ της Μεγάλης Άρκτου· ο Άνγκιρας με το ε της μεγάλης Άρκτου· ο Βάσιστα με το ζ της Μεγάλης Άρκτου και ο Μπρίγκου με το η της μεγάλης Άρκτου.
Ιράν
Η επτάδα της Περσίας αποτελείται από τον θεό Αχουραμάσδα και τους έξι Αμεσασπέντα, οι οποίοι αναφέρονται σαν Θείες Φλόγες στον ζωροαστρισμό. Αυτοί οι επτά είναι: Αχουραμάσδα (μεγάλος δαίμονας), Βόχου Μάνο (θείος νους), Άσα Βάχιστα (θείος νόμος), Κσάτρα Βαΐρια (παντοδύναμος), Σπέντα Αρμαΐτι (Ευσέβεια), Χαουρβατάτ (Πληρότητα) και Αμερετάτ (αθανασία).
Ο θεός Ερμής
Ο Ερμής ήταν γιος του Δία και της νύμφης Μαίας, κόρης του Άτλαντα. Αμέσως μόλις γεννήθηκε σε μια σπηλιά του όρους Κυλλήνη κατάφερε να λυθεί από τα σπάργανα και πήγε και έκλεψε το κοπάδι του αδελφού του, του Απόλλωνα. Ύστερα οδήγησε τα ζώα σε μια σπηλιά στην Πύλο, και για να καλύψουν τα ίχνη τους τόσο αυτός όσο και τα ζώα βάδιζαν πισωδρομίζοντας. Η κλοπή αυτή τον έκανε να κερδίσει την θέση του ανάμεσα στους θεούς.
Ωστόσο ο Ερμής χρειάστηκε να υπερασπιστεί τον εαυτό μπροστά στο δικαστήριο του Δία. Η υπεράσπισή του ήταν τόσο εύγλωττη και πετυχημένη, ώστε ο βασιλιάς του Ολύμπου ευχαριστήθηκε όταν την άκουσε. Έτσι αποφάσισε να γίνει ένας φιλικός διακανονισμός ανάμεσα στα δυο αδέλφια.
Ο Ερμής θεωρείται θείος εφευρέτης και μάγος. Επινόησε την λύρα και την έδωσε στον Απόλλωνα σε αντάλλαγμα για το χρυσό ραβδί του (Κηρύκειο) και για τα μαθήματα μαντείας. Έδωσε στον Οδυσσέα το «μόλυ», το μαγικό φυτό που τον προστάτευε ενάντια στην μαγεία. Ήταν ο προσωπικός βοσκός του Δία, ο οποίος έκανε τον μικρότερο γιο του αγγελιαφόρο και κήρυκα των θεών· πήγαινε από τους ανθρώπους στον Όλυμπο και από τον Όλυμπο στον Άδη. Επίσης οδηγούσε τις ψυχές μετά θάνατον στον κάτω κόσμο.
Ο Ερμής ήταν θεός του προφορικού λόγου – του μέσου με το οποίο γίνονταν οι ανταλλαγές και μεταβιβαζόταν η γνώση. Ήταν υπεύθυνος για την αύξηση του ζωικού βασιλείου, ήταν μια θεότητα του πλούτου, του εμπορίου και των ταξιδιών, της πειστικής ομιλίας και της ευγλωττίας. Ήταν ο θεός των κλεφτών. Έκλεψε το σκήπτρο του Δία, την ζώνη της Αφροδίτης, την τρίαινα του Ποσειδώνα, το ξίφος του Άρη και το τόξο και τα βέλη του Απόλλωνα! Ήταν όμως επίσης και εκείνος που έδωσε το χρυσόμαλλο κριάρι στην Νεφέλη, την λύρα στον Αμφίονα, ένα ξίφος στον Ηρακλή και την περικεφαλαία του Άδη στον Περσέα.
Ο πλανήτης Ερμής
Είναι ο πλανήτης που βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο. Στην αστρολογία ο Ερμής θεωρείται ο φτερωτός αγγελιαφόρος των θεών και δέχεται πάνω του τις δονήσεις όλων των άλλων πλανητών. Στο φυσικό σώμα ο Ερμής κυβερνάει την αίσθηση της ενόρασης (δεξιό μάτι). Έχει επίσης πολύ στενή σχέση με τον νου και είναι ο πλανήτης της λογικής.
Ο Ερμής και ο Ήλιος παραμένουν πάντα κοντά ο ένας στον άλλον. Ο Ήλιος είναι το κεντρικό σώμα, όπως η θέληση είναι κεντρική στον άνθρωπο. Ο Ερμής αντίθετα, αλλάζει συνεχώς την θέση του. Την μια προχωράει μπροστά από τον Ήλιο και την άλλη μένει πίσω. Ο νους του ανθρώπου κατά παρόμοιο τρόπο την μια προχωράει μπροστά από την κατάσταση ή τις υποθέσεις του και την άλλη καθυστερεί πίσω. Η σχέση του νου και του ανθρώπου μοιάζει με εκείνη ενός σκύλου και του αφέντη του. Υπάρχουν φορές που ο σκύλος τρέχει μπροστά για να μυρίσει το ένα ή το άλλο, και άλλες φορές το ζώο καθυστερεί πίσω γοητευμένο από κάποιο πράγμα ή για να ουρήσει, μέχρι που αναγκάζεται να τρέξει ξανά μπροστά για να προλάβει τον αφέντη του.
Ο Ερμής είναι η σύνδεση, θα λέγαμε, ανάμεσα στο πνεύμα και στην ύλη, ή ο πράκτορας της εισροής του πνεύματος στην ύλη. Ο κόσμος του είναι το μεσαίο από τα 7 πεδία και αριθμείται ως 4ος. Ονομάζεται πλανήτης του νου και οι αστρολόγοι λένε ότι ο Ποσειδώνας έχει μια σαφή επιρροή πάνω σε αυτόν τον φορέα. Όντας κυβερνήτης του τέταρτου πεδίου (βουδικού) είναι προφανές ότι έχει επίδραση στην επαφή της ψυχής με αυτήν την περιοχή.
Ο Ερμητισμός είναι μια αρχαία πνευματική, μαγική και φιλοσοφική παράδοση. Το όνομα προέρχεται από τον ελληνικό Ερμή ή από τον Θωθ των Αιγυπτίων, που είναι επίσης γνωστός σαν Θωθ-Ερμής, ή Ερμής Τρισμέγιστος. Ο Θωθ είναι ένας αιγυπτιακός θεός που θεωρείται εφευρέτης της γραφής και απεικονίζεται σαν γραφέας, δάσκαλος, θεός της μαγείας και ψυχοπομπός.
Ο Ερμητισμός είναι ένα σύνολο φιλοσοφικών και θρησκευτικών πίστεων που εμφανίστηκε την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. μέσα από μια σειρά κειμένων τα οποία τώρα αποκαλούνται Ερμητικά (Corpus Hermeticum). Τα κείμενα αυτά τονίζουν την ενότητα του Θεού και τις προσπάθειες της ανθρωπότητας να επιστρέψει σε αυτήν την αρχική ενότητα. Στα κείμενα αυτά παρουσιάζεται τόσο η αιγυπτιακή όσο και η ελληνική παράδοση, αν και δεν λείπουν επίσης και κάποια ανατολίτικα στοιχεία, καθώς συνδυάζουν μοναδικά την Πλατωνική, την Νεοπλατωνική και την Στωική φιλοσοφία, με κάποια στοιχεία ανατολικών θρησκειών.
Το Αγαθό, Ασκληπιέ, πρέπει να είναι ένα πράγμα που στερείται κάθε κίνησης και κάθε γίγνεσθαι και έχει μια ακίνητη δράση επικεντρωμένη στον εαυτό της. Είναι ένα πράγμα που δεν του λείπει τίποτε και δεν το προσβάλουν οι ταραχές· ένα πράγμα που είναι πλήρες αφού περιέχει τα πάντα. Έτσι το Αγαθό είναι η πηγή όλων των πραγμάτων και παρέχει όλα τα πράγματα συνεχώς. - Ερμητικά VI, 1a.
Στον Ερμητισμό η έμφαση δίνεται στην συστηματική καθοδήγηση “με τον τρόπο του Ερμή”, που οδηγεί σε μια μυστικιστική εμπειρία και σε μια επανένωση της ψυχής με τον Θεό. Στον πυρήνα των ερμητικών κειμένων βρίσκεται η αρχή ότι, τελικώς, αυτό που οδηγεί στην Αλήθεια δεν είναι η φιλοσοφική σκέψη, αλλά η θεία αποκάλυψη. Σύμφωνα με τον Ερμητισμό η Πραγματικότητα είναι ένας ολιστικός και ζωντανός ιστός αντιστοιχιών, εξ αυτού και το περίφημο ρητό: “Όπως επάνω, έτσι και κάτω”. Ο στόχος του Ερμητισμού, ήταν η θεοποίηση ή επαναγέννηση του ανθρώπου μέσω της γνώσης του ενός υπερβατικού Θεού, του κόσμου και της ανθρωπότητας.
Η ερμητική παράδοση έχει τις ρίζες της στην συγχώνευση της ελληνικής φιλοσοφίας και της αιγυπτιακής μαγείας που έλαβε χώρα στην Αλεξάνδρεια. Τα κείμενά της, που ονομάζονται Ερμητικά, επηρέασαν σημαντικά την Δυτική εσωτερική παράδοση και θεωρούνταν υψίστης σημασίας κατά την Αναγέννηση. Η παράδοση λέει ότι προέρχεται από την αρχαία θεολογία (prisca theologia), μια δοξασία η οποία βεβαιώνει ότι υπάρχει μόνο μια μοναδική, αληθινή θεολογία που ενυπάρχει σε όλες τις θρησκείες και που δόθηκε από τον Θεό στον άνθρωπο κατά την αρχαιότητα. Τα Ερμητικά Κείμενα βρέθηκαν σε ένα μοναδικό ελληνικό χειρόγραφο από τον Κόζιμο ντε Μεντίτσι και μεταφράστηκαν από τον Μαρσίλιο Φιτσίνο, που ήταν μαθητής του Πίκο ντέλλα Μιράντολα. Στους επόμενους αιώνες μια πλειάδα μελετητών και μάγων τα χρησιμοποίησαν σαν θεμέλιο στην φιλόδοξη προσπάθειά τους να δημιουργήσουν έναν νέον Δυτικό αποκρυφισμό.
