multiverse-mind.org Πτήσεις στο Αφηρημένο

Σπάνια άνθη από τον κήπο του Κρισναμούρτι

ΑΛΗΘΕΙΑ :

EΛΕΥΘΕΡΙΑ :

Ελευθερία σημαίνει να είναι κανείς φως του εαυτού του˙ μόνο τότε δεν είναι αφηρημένη έννοια, ταχυδακτυλουργία της σκέψης. Η πραγματική ελευθερία είναι ελευθερία από την εξάρτηση, την προσκόλληση, από την επιθυμία για εμπειρίες. Ελευθερία από την ίδια την δομή της σκέψης σημαίνει ότι είναι κανείς φως του εαυτού του. Κάθε δραστηριότητα γίνεται κάτω από αυτό το φως κι έτσι δεν είναι ποτέ αντιφατική. Αντίφαση υπάρχει μόνο όταν αυτός ο νόμος, το φως, είναι κάτι χωριστό από την πράξη, όταν αυτός που πράττει είναι χωρισμένος από τις πράξεις του. Τα ιδανικά, οι αρχές, είναι η άγονη κίνηση της σκέψης και δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν με αυτό το φως: το ένα αναιρεί το άλλο. Αυτό το φως, αυτός ο νόμος, είναι τώρα κάτι χωριστό από εσένα, κι εκεί όπου υπάρχει ο παρατηρητής, αυτό το φως, αυτή η αγάπη δεν υπάρχει. Η δομή του παρατηρητή φτιάχνεται από την σκέψη, η οποία δεν είναι ποτέ φρέσκια, ποτέ ελεύθερη. Δεν υπάρχει κανένα «πώς», κανένα σύστημα, καμιά πρακτική. Υπάρχει μόνο το να βλέπεις, πράγμα που είναι και η πράξη. Πρέπει να δεις, αλλά όχι με τα μάτια κάποιου άλλου. Αυτό το φως, αυτός ο νόμος, δεν είναι ούτε δικός σου ούτε κανενός άλλου. Υπάρχει μόνο φως. Αυτό είναι αγάπη.

 -/-

Το περιεχόμενο της συνείδησης του ανθρώπου είναι αυτή η περίπλοκη ποικιλία μικροαλλαγών του βασικού μοντέλου του κυνηγητού της ευχαρίστησης και της αποφυγής του πόνου, που έχει σχηματιστεί και διαμορφωθεί από όλες τις πολιτιστικές παραδόσεις, μέσα στις οποίες έχει τραφεί με θρησκευτικές και οικονομικές πιέσεις. Η ελευθερία δεν βρίσκεται μέσα στα όρια μιας τέτοιας συνείδησης. Αυτό που συνήθως θεωρείται ελευθερία είναι στην πραγματικότητα μια φυλακή, που έχει γίνει κάπως κατοικήσιμη λόγω της τεχνολογικής προόδου. Σ' αυτήν την φυλακή υπάρχουν πόλεμοι που, με σκοπό το κέρδος και με την χρήση της επιστήμης, γίνονται πιο καταστροφικοί. Η ελευθερία δεν βρίσκεται στην αλλαγή μιας φυλακής με μια άλλη ούτε στην αλλαγή ενός γκουρού με την παράλογη αυθεντία του, με έναν άλλο γκουρού με την δική του παράλογη αυθεντία. Η αυθεντία δεν φέρνει την σωφροσύνη της τάξης. Αντιθέτως γεννά αταξία και σ' αυτό το έδαφος φυτρώνει η αυθεντία. Η ελευθερία δεν είναι κομματιασμένη. Ο νους που δεν είναι κομματιασμένος, ο νους που είναι ένα ενιαίο σύνολο είναι ελεύθερος. Δεν ξέρει ότι είναι ελεύθερος, γιατί εκείνο που είναι γνωστό βρίσκεται μέσα στα όρια του χρόνου, είναι το παρελθόν που περνάει από το παρόν πηγαίνοντας προς το μέλλον. Κάθε κίνηση είναι χρόνος και ο χρόνος δεν είναι παράγοντας ελευθερίας. Η ελευθερία εκλογής είναι άρνηση της ελευθερίας. Εκλογή υπάρχει μόνο όταν υπάρχει σύγχυση. Η καθαρότητα της αντίληψης, το άμεσο, βαθύ, στιγμιαίο κοίταγμα μέσα μας, είναι ελευθερία από τον πόνο της εκλογής. Η συνολική τάξη είναι το φως της ελευθερίας. Αυτή η τάξη δεν είναι γέννημα της σκέψης, γιατί η σκέψη το μόνο που κάνει είναι να καλλιεργεί το κομμάτιασμα. Η αγάπη δεν είναι ένα κομμάτι της σκέψης, της ευχαρίστησης. Η αντίληψη αυτού του γεγονότος είναι νοημοσύνη. Η αγάπη και η νοημοσύνη είναι αξεχώριστες κι από αυτό απορρέει εκείνη η δράση που δεν γεννά πόνο, που η πηγή της είναι η τάξη.

 -/-

Ο διαλογισμός αυτήν την ώρα ήταν ελευθερία και ήταν σαν να μπαίνεις σ΄ έναν άγνωστο κόσμο ομορφιάς και ησυχίας. Ήταν ένας κόσμος χωρίς εικόνες, σύμβολα ή λέξεις, χωρίς κύματα μνήμης. Η αγάπη ήταν ο θάνατος του κάθε λεπτού και κάθε θάνατος ήταν ανανέωση της αγάπης. Δεν ήταν προσκόλληση, δεν είχε ρίζες˙ άνθιζε χωρίς λόγο και ήταν μια φλόγα που κατάκαιγε τα σύνορα, τους προσεχτικά χτισμένους φράχτες της συνείδησης. Ήταν ομορφιά πέρα από σκέψεις και συναισθήματα· δεν ήταν βαλμένη στον καμβά, σε στίχο ή σε μάρμαρο. Ο διαλογισμός ήταν χαρά και μαζί του ήρθε μια ευλογία.

 -/-

Δεν υπάρχει φυγή από την μοναξιά. Η μοναξιά είναι ένα γεγονός και η φυγή από τα γεγονότα φέρνει σύγχυση και πόνο. Το να μην κατέχεις τίποτε, όμως, είναι μια εκπληκτική κατάσταση. Να μην έχεις στην κατοχή σου ούτε καν μια ιδέα, να μην εμπλέκεσαι με πρόσωπα ή πράγματα. Όταν η ιδέα, η σκέψη ριζώνει, έχει ήδη γίνει ιδιοκτησία και τότε ο πόλεμος για απελευθέρωση αρχίζει. Κι αυτή η ελευθερία δεν είναι καν ελευθερία· είναι μόνο μια αντίδραση. Οι αντιδράσεις ριζώνουν και οι ζωές μας είναι το έδαφος όπου αναπτύσσονται οι ρίζες. Το να κόψεις όλες τις ρίζες, την μία μετά την άλλη, είναι ψυχολογικός παραλογισμός. Δεν μπορεί να γίνει. Αρκεί να δει κανείς το γεγονός της μοναξιάς κι όλα τα άλλα θα σβήσουν μόνα τους.

ΖΩΗ/ΘΑΝΑΤΟΣ :

ΚΟΙΝΩΝΙΑ :

Για να γίνει μια ριζική αλλαγή στον σημερινό πολιτισμό και στην κοινωνική δομή χρειάζεται καινούργια συνείδηση και μια εντελώς νέα ηθική. Κι ενώ αυτό είναι κάτι ολοφάνερο, φαίνεται ότι και οι αριστεροί και οι δεξιοί και οι ριζοσπάστες, το αγνοούν. Όλα τα δόγματα, όλες οι φόρμουλες, όλες οι ιδεολογίες, είναι μέρος της παλιάς συνείδησης είναι κατασκευάσματα της σκέψης που η δραστηριότητά της είναι ο τεμαχισμός – αριστερά, δεξιά, κέντρο. Αυτή η δραστηριότητα οδηγεί αναπόφευκτα στην αιματοχυσία της δεξιάς ή της αριστεράς ή στον ολοκληρωτισμό. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει ολόγυρα μας. Βλέπει κανείς την αναγκαιότητα της κοινωνικής, οικονομικής και ηθικής αλλαγής, αλλά ανταποκρίνεται μέσα από την παλιά συνείδηση, όπου ο κύριος παράγοντας είναι η σκέψη. Το χάος, η σύγχυση και η δυστυχία όπου έχουν πέσει οι άνθρωποι, είναι πράγματα που βρίσκονται μέσα στα όρια της παλιάς συνείδησης και χωρίς βαθιά αλλαγή αυτής της συνείδησης, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα – πολιτική, οικονομική ή θρησκευτική – θα μας οδηγήσει στην αλληλοκαταστροφή και στην ερήμωση της γης. Αυτό είναι ολοφάνερο σε κάθε σώφρονα άνθρωπο.

-/-

Γιατί πρέπει να μας συμβαίνουν όλα αυτά; Καμιά εξήγηση δεν είναι αρκετά ικανοποιητική, παρόλο που κανείς μπορεί να επινοήσει μια ντουζίνα. Μερικά πράγματα, όμως, είναι αρκετά ξεκάθαρα.

1. Πρέπει να είναι ολοκληρωτικά «αδιάφορος» γι' αυτό, καθώς έρχεται και φεύγει.
2. Δεν πρέπει να υπάρχει επιθυμία να συνεχιστεί αυτή εμπειρία ή ν' αποθηκευτεί βαθιά στην μνήμη.
3. Πρέπει το σώμα να είναι κάπως ευαίσθητο και να υπάρχει κάποια αδιαφορία για ανέσεις.
4. Πρέπει να υπάρχει αυτοκριτική χιουμοριστική προσέγγιση.

Αλλά ακόμα κι αν, κατά τύχη, τα είχε κανείς όλα αυτά – όχι ύστερα από εσκεμμένη καλλιέργειά τους και εσκεμμένη ταπεινοφροσύνη – ακόμα και τότε δεν θα ήταν αρκετά. Χρειάζεται κάτι τελείως διαφορετικό ή μπορεί να μη χρειάζεται τίποτε. Ό,τι κι αν κάνεις εσύ δεν μπορείς ποτέ να το φέρεις, πρέπει εκείνο να έρθει σ’ εσένα. Μπορείς, επίσης, να προσθέσεις και την αγάπη στον κατάλογο, αλλά είναι πέρα κι από την αγάπη. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: ότι το μυαλό δεν μπορεί να το κατανοήσει ούτε να το περιέχει. Ευλογημένος είναι εκείνος στον οποίο δίνεται. Και μπορείς, επίσης, να προσθέσεις και ένα ακίνητο, ήσυχο μυαλό.

 -/-

Για να ωριμάσει κανείς είναι απόλυτα αναγκαίο να υπάρξουν:

1. Ολοκληρωτική απλότητα που πάει μαζί με μια ταπεινοφροσύνη, όχι σε σχέση με πράγματα και ιδιοκτησίες, αλλά σε σχέση με τον τρόπο που υπάρχεις.
2. Πάθος, με εκείνην την ένταση που δεν είναι απλώς σωματική.
3. Ομορφιά, όχι μόνο ευαισθησία απέναντι σε αυτήν που βρίσκεται στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά να είσαι ευαίσθητος σε εκείνη την ομορφιά που βρίσκεται πέρα και πάνω από την σκέψη και το συναίσθημα.
4. Αγάπη, στην ολότητά της, όχι εκείνο το πράγμα που ξέρει την ζήλια, την προσκόλληση, την εξάρτηση˙ όχι εκείνη που είναι χωρισμένη σε θεϊκή και σαρκική. Ολόκληρη την απεραντοσύνη της.
5. Κι ένας νους που να μπορεί να ψάξει, να διεισδύσει χωρίς κίνητρο, χωρίς σκοπό, μέσα στα ίδια του τα αμέτρητα τα βάθη˙ ένας νους που δεν ξέρει από εμπόδια, που μπορεί να περιπλανηθεί χωρίς περιορισμούς χρόνου και χώρου.

 -/-

Η κατανόηση των αναγκών που υπάρχουν έχει μεγάλη σημασία. Υπάρχουν οι εξωτερικές ανάγκες, απαραίτητες και ουσιαστικές, όπως τροφή, ρούχα και στέγη. Αλλά πέρα απ' αυτές υπάρχουν άλλες ανάγκες; Παρόλο που ο καθένας από εμάς είναι παγιδευμένος σ' έναν αναβρασμό εσωτερικών αναγκών, είναι ουσιαστικές; Είναι η ζωή η ανάγκη για σεξ, η ανάγκη για επιτυχία, η τυραννική πίεση της φιλοδοξίας, ο φθόνος, η απληστία; Εδώ και χιλιάδες χρόνια, όλοι τα έχουν κάνει τρόπο ζωής˙ η κοινωνία και η εκκλησία τα σέβονται και τα τιμούν πάρα πολύ. Ο καθένας έχει αποδεχτεί αυτόν τον τρόπο ζωής, έχει διαμορφωθεί να ζει έτσι˙ τραβώντας αυτόν τον δρόμο, παλεύει αδύναμα ενάντια στο ρεύμα κι αποκαρδιωμένος ψάχνει για φυγές. Και οι φυγές γίνονται πιο σημαντικές από την πραγματικότητα. Οι ψυχολογικές ανάγκες είναι ένας αμυντικός μηχανισμός ενάντια σε κάτι πολύ πιο σημαντικό και πραγματικό από αυτές. Η ανάγκη για επιτυχία, για να είσαι σπουδαίος, πηγάζει από το φόβο ενός πράγματος που βρίσκεται εκεί, αλλά δεν το ζεις, δεν το γνωρίζεις. Η επιτυχία και η αλαζονεία, που κερδήθηκαν στο όνομα της πατρίδας ή του κόμματος ή κάποιας πίστης που προσφέρει παρηγοριά, είναι φυγές από το γεγονός ότι είσαι ένα τίποτα, άδειος, μόνος, απομονωμένος από τις ίδιες σου τις πράξεις. Οι εσωτερικές ανάγκες που μοιάζουν να μην έχουν τέλος, πολλαπλασιάζονται, αλλάζουν και συνεχίζουν. Αυτές είναι η πηγή των αντιφατικών και έντονων επιθυμιών. Η επιθυμία είναι πάντα εκεί· τα αντικείμενα της επιθυμίας αλλάζουν, λιγοστεύουν ή πολλαπλασιάζονται, αλλά εκείνη είναι πάντα εκεί. Ελεγχόμενη, βασανιστική, απαρνημένη, αποδεκτή, καταπιεσμένη, αφημένη να τρέχει ελεύθερη ή κομμένη, βρίσκεται πάντα εκεί, αδύναμη ή ισχυρή. Τι δεν πάει καλά με την επιθυμία; Γιατί αυτός ο ακατάπαυστος πόλεμος εναντίον της; Είναι ενοχλητική, οδυνηρή, οδηγεί σε σύγχυση και πόνο, αλλά παρ' όλα αυτά είναι εκεί, μικρή ή μεγάλη. Για να καταλάβει κανείς ολοκληρωτικά την επιθυμία – όχι να την καταπιέσει, όχι να την πειθαρχήσει – πέρα από την πλήρη παραδοχή της, πρέπει να κατανοήσει τι είναι ανάγκη. Η ανάγκη και η επιθυμία πάνε μαζί, όπως η ικανοποίηση και η απογοήτευση. Δεν υπάρχει ευγενική και μη ευγενική επιθυμία, αλλά μόνο επιθυμία, πάντα σε σύγκρουση με τον εαυτό της. Ο ερημίτης κι ο αρχηγός ενός κόμματος καίγονται απ' αυτήν. Μπορείς να της δώσεις διαφορετικά ονόματα, αλλά εκείνη είναι εκεί, κατατρώγοντας τις καρδιές. Όταν υπάρχει ολοκληρωτική κατανόηση της ανάγκης, της εξωτερικής και της εσωτερικής, τότε επιθυμία δεν είναι βάσανο. Τότε έχει μια εντελώς διαφορετική σημασία, πολύ μακριά από το περιεχόμενο της σκέψης και πάει πέρα από τα συναισθήματα με τις συγκινήσεις, τα παραμύθια και τις ψευδαισθήσεις τους. Με την ολική κατανόηση της ανάγκης, όχι απλώς της ποσότητας ή της ποιότητάς της, η επιθυμία είναι τότε φλόγα κι όχι βάσανο. Χωρίς αυτήν την φλόγα χάνεται η ίδια η ζωή. Αυτή η φλόγα είναι που κατακαίει την ασημαντότητα του αντικειμένου της, τα όρια, τους φράχτες που της έχουν βάλει. Τότε ονόμασέ την όπως θέλεις, αγάπη, θάνατο, ομορφιά. Τότε βρίσκεται εκεί ατελείωτα.

-/-

Δεν υπάρχει αρετή, μόνο ταπεινοφροσύνη˙ όπου υπάρχει αυτή, υπάρχει κάθε αρετή. Η κοινωνική ηθική δεν είναι αρετή, είναι απλώς η προσαρμογή σ' ένα μοντέλο και αυτό το μοντέλο ποικίλει και αλλάζει ανάλογα με τον χρόνο και το κλίμα. Είναι αξιοσέβαστο από την κοινωνία και την οργανωμένη θρησκεία, αλλά δεν είναι αρετή. Η ηθική, που αναγνωρίζει η εκκλησία και η κοινωνία, δεν είναι αρετή. Η ηθική κατασκευάζεται, προσαρμόζεται, μπορεί να διδαχθεί και να ασκηθεί – μπορεί να επιβληθεί με τον φόβο της τιμωρίας και την ελπίδα της ανταμοιβής, με εξαναγκασμό. Η ηθική φτιάχνεται από επιρροές, όπως και από την προπαγάνδα. Στην κοινωνική δομή υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί ηθικής, διαφορετικές αποχρώσεις. Αλλά όλα αυτά δεν είναι αρετή. Η αρετή δεν έχει σχέση με τον χρόνο και τις επιρροές, δεν μπορεί να καλλιεργηθεί.·Δεν είναι αποτέλεσμα ελέγχου και πειθαρχίας, δεν είναι καν αποτέλεσμα, καθώς δεν έχει αιτία. Δεν μπορεί να γίνει αξιοσέβαστη. Η αρετή δεν χωρίζεται όπως η καλοσύνη σε φιλανθρωπία, αδελφική αγάπη κ.τ.λ. Δεν είναι δημιούργημα του περιβάλλοντος, της κοινωνικής επιρροής ή της φτώχειας, ούτε του μοναστηριού ή κάποιου δόγματος. Δεν είναι γέννημα ενός πανούργου μυαλού. Δεν είναι αποτέλεσμα σκέψης ή συναισθημάτων, ούτε είναι εξέγερση ενάντια στην κοινωνική ηθική με τον καθωσπρεπισμό της. Η εξέγερση είναι αντίδραση και η αντίδραση είναι τροποποιημένη συνέχιση αυτού που έχει υπάρξει. Η ταπεινοφροσύνη δεν μπορεί να καλλιεργηθεί˙ όταν γίνεται αυτό, είναι η περηφάνια που έχει φορέσει τον μανδύα της ταπεινοφροσύνης, που έχει γίνει αξιοσέβαστη. Η ματαιοδοξία δεν μπορεί ποτέ να γίνει ταπεινοφροσύνη, όχι περισσότερο απ' όσο η αγάπη μπορεί να γίνει μίσος. Η βία δεν μπορεί να γίνει μη βία˙ η βία πρέπει να σταματήσει. Η ταπεινοφροσύνη δεν είναι ιδανικό για να το κυνηγήσεις˙ τα ιδανικά δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα˙ μόνο αυτό που συμβαίνει είναι πραγματικό. Η ταπεινοφροσύνη δεν είναι το αντίθετο της περηφάνιας· δεν έχει αντίθετο. Όλα τα αντίθετα είναι αλληλένδετα και η ταπεινοφροσύνη δεν έχει καμιά σχέση με την περηφάνια. Η περηφάνια πρέπει να τελειώσει, όχι ύστερα από κάποια απόφαση ή πειθαρχία ή για κέρδος. Την σταματάει μόνο η φλόγα της προσοχής κι όχι η σύγκρουση και η σύγχυση της συγκέντρωσης. Το να δεις την περηφάνια εσωτερικά κι εξωτερικά, σε όλες της τις μορφές, είναι και το τέλος της. Να δεις σημαίνει να προσέχεις κάθε κίνηση της περηφάνιας, στην προσοχή δεν υπάρχουν επιλογές. Προσοχή υπάρχει μόνο στο ζωντανό παρόν˙ δεν μπορείς να εξασκηθείς σ' αυτήν. Αν το κάνεις, τότε καταντάει άλλη μια ικανότητα του πανούργου μυαλού και η ταπεινοφροσύνη δεν είναι δημιούργημά της. Προσοχή υπάρχει μόνο όταν το μυαλό είναι εντελώς ακίνητο˙ ζωντανό και ευαίσθητο, αλλά ακίνητο. Δεν υπάρχει κέντρο απ' όπου προσέχεις, ενώ για την συγκέντρωση υπάρχει κέντρο με όλα όσα αφήνει απέξω. Η προσοχή, το να δεις ακέραια και στιγμιαία όλη την σημασία της περηφάνιας, τελειώνει την περηφάνια. Η «κατάσταση» που ξυπνάει είναι ταπεινοφροσύνη. Η προσοχή είναι αρετή, γιατί μέσα της ανθίζει η καλοσύνη και η ευσπλαχνία. Χωρίς ταπεινοφροσύνη δεν υπάρχει αρετή. 

ΝΟΥΣ/ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ :

Ο νους, όπου μέσα του υπάρχουν το μυαλό, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και κάθε λεπτό αίσθημα, κάθε φαντασίωση και επινόηση, είναι κάτι εκπληκτικό. Ο νους δε φτιάχνεται από όσα περιέχει –ωστόσο χωρίς αυτά δεν είναι ό,τι είναι – είναι περισσότερο απ' ό,τι περιέχει. Χωρίς τον νου όσα περιέχονται σ' αυτόν δεν θα υπήρχαν˙ υπάρχουν εξαιτίας του. Η νόηση, η σκέψη, το συναίσθημα, όλη η συνείδηση, ζούνε μέσα στο ολοκληρωτικό κενό του νου. Το δέντρο δεν είναι η λέξη, ούτε τα φύλλα του, τα κλαδιά ή οι ρίζες του˙ το δέντρο είναι το σύνολο όλων κι ωστόσο κανένα απ' αυτά. Νους είναι εκείνο το κενό στο οποίο μπορούν να υπάρξουν τα πράγματα του νου, αλλά αυτά τα πράγματα δεν είναι ο νους. Εξαιτίας αυτού του κενού ο χρόνος και ο χώρος αποκτούν υπόσταση. Το μυαλό, όμως, και τα πράγματα του μυαλού καλύπτουν έναν ολόκληρο τομέα της ύπαρξης˙ το μυαλό που είναι απασχολημένο με τα πολλαπλά του προβλήματα, δεν μπορεί να συλλάβει την φύση του νου καθώς λειτουργεί μόνο σε ξεχωριστά κομμάτια και τα πολλά ξεχωριστά κομμάτια δε φτιάχνουν το σύνολο. Κι ωστόσο είναι απασχολημένο με το να συναρμολογήσει το όλο με τα συγκρουόμενα κομμάτια. Όμως το όλο δεν μπορεί ποτέ να μαζευτεί και να συναρμολογηθεί. Η δραστηριότητα της μνήμης – δηλαδή η γνώση σε δράση – η σύγκρουση αντίθετων επιθυμιών, η αναζήτηση ελευθερίας βρίσκονται και πάλι μέσα στα όρια του μυαλού. Το μυαλό μπορεί να εξευγενίζει, να μεγεθύνει, να συσσωρεύει τις επιθυμίες του, αλλά η θλίψη θα συνεχίζεται. Δεν υπάρχει τέλος της θλίψης όσο η σκέψη είναι απλώς μία αντίδραση μνήμης, εμπειρίας. Υπάρχει «σκέψη» που γεννιέται από το ολοκληρωτικό κενό του νου· αυτό το κενό δεν έχει κάποιο κέντρο κι έτσι είναι ικανό για άπειρη κίνηση. Από αυτήν την κίνηση γεννιέται η δημιουργία, αλλά όχι η ανθρώπινη δημιουργία που είναι συναρμολόγηση διαφόρων πραγμάτων˙ εκείνη η δημιουργία είναι αγάπη και θάνατος.

-/-

Νοημοσύνη δεν είναι απλώς η ικανότητα να σχεδιάζεις, να θυμάσαι και να επικοινωνείς˙ είναι περισσότερο απ' αυτό. Μπορεί κανείς να είναι πολύ καλά πληροφορημένος για κάποιο επίπεδο στην ζωή και εξαιρετικά κουτός για άλλα. Η γνώσεις του, όσο βαθιές και πλατιές κι αν είναι, δεν είναι αναγκαστικά δείγμα νοημοσύνης. Η νοημοσύνη είναι ευαίσθητη επίγνωση της ζωής στο σύνολό της˙ της ζωής με τα προβλήματά της, τις αντιφάσεις της, τις χαρές και τις λύπες της. Το να έχεις επίγνωση όλου αυτού του πράγματος, χωρίς να διαλέγεις και χωρίς να παγιδεύεσαι απ' οποιαδήποτε από τις εκδηλώσεις της και να κυλάς μαζί με ολόκληρη την ζωή, είναι νοημοσύνη. Αυτή η νοημοσύνη δεν είναι αποτέλεσμα επιδράσεων και του περιβάλλοντος˙ δεν είναι αιχμάλωτη κανενός από τα δύο κι έτσι μπορεί να τα κατανοήσει κι επομένως ν' απελευθερωθεί απ' αυτά. Η συνείδηση, κρυφή ή φανερή, είναι περιορισμένη και η δραστηριότητά της, όσο ξύπνια κι αν είναι, βρίσκεται φυλακισμένη μέσα στα όρια του χρόνου, ενώ η νοημοσύνη δεν είναι. Νοημοσύνη είναι η χωρίς επιλογές ευαίσθητη επίγνωση του συνόλου της ζωής. Αυτή η νοημοσύνη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να φέρει κέρδη και οφέλη, προσωπικά ή συλλογικά. Αυτή η νοημοσύνη καταστρέφει κι επομένως το σχήμα δεν έχει σημασία και ο ανασχηματισμός καταντάει οπισθοδρόμηση. Χωρίς καταστροφή κάθε αλλαγή είναι τροποποιημένη συνέχεια του ίδιου πράγματος. Η ουσία της νοημοσύνης είναι η καταστροφή όλων όσων έχουν υπάρξει ψυχολογικά κι όχι μια απλή εξωτερική αλλαγή. Χωρίς αυτήν την νοημοσύνη κάθε πράξη οδηγεί σε αθλιότητα και σύγχυση. Η άρνηση αυτής της νοημοσύνης φέρνει πόνο. Άγνοια δεν είναι η έλλειψη γνώσεων, αλλά του «γνώθι σαυτόν»: αν δε μαθαίνεις για τον εαυτό σου δεν υπάρχει νοημοσύνη. Το να γνωρίζεις τον εαυτό σου δεν είναι θέμα συσσώρευσης, όπως γίνεται με την απόκτηση γνώσεων˙ είναι το να μαθαίνεις την κάθε στιγμή. Δεν είναι προσθετική διαδικασία. Όταν υπάρχει διαδικασία συγκέντρωσης, πρόσθεσης, σχηματίζεται ένα κέντρο, ένα κέντρο γνώσης, εμπειρίας. Σε αυτήν την διαδικασία, θετική ή αρνητική, δεν υπάρχει κατανόηση, γιατί όσο υπάρχει πρόθεση συγκέντρωσης ή αντίστασης δεν κατανοούνται οι σκέψεις και τα συναισθήματα, δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου. Χωρίς να γνωρίζεις τον εαυτό σου δεν υπάρχει νοημοσύνη. Το να γνωρίζεις τον εαυτό σου είναι κάτι ζωντανά παρόν, όχι επικριτικά˙ κάθε αυτοεπίκριση προϋποθέτει συσσώρευση, αξιολόγηση από κάποιο κέντρο εμπειριών και γνώσεων. Αυτό το παρελθόν είναι που εμποδίζει να κατανοηθεί το ζωντανό παρόν. Νοημοσύνη υπάρχει όταν αναζητάς να γνωρίζεις τον εαυτό σου.

-/-

Η ψυχανάλυση, προσωπική ή από επαγγελματία, δεν φέρνει καμιά μεταβολή στην συνείδηση. Καμιά προσπάθεια δεν μπορεί να την μεταμορφώσει. Η προσπάθεια σημαίνει σύγκρουση και η σύγκρουση το μόνο που καταφέρνει είναι να κάνει πιο γερούς τους τοίχους της συνείδησης. Κανένα επιχείρημα, όσο λογικό και συνετό κι αν είναι, δεν μπορεί να ελευθερώσει την συνείδηση, γιατί ένα επιχείρημα είναι κάτι σφυρηλατημένο από επιδράσεις, εμπειρίες και γνώσεις και όλα αυτά είναι παιδιά της συνείδησης. Όταν δει κανείς ότι όλο αυτό είναι ένα ψέμα, ένα ψεύτικο πλησίασμα της μεταβολής της συνείδησης, τότε η άρνηση του ψεύτικου είναι και άδειασμα της συνείδησης. Η αλήθεια δεν έχει αντίθετο ούτε η αγάπη˙ το κυνήγι του αντίθετου δεν οδηγεί στην αλήθεια, μόνο η άρνηση του αντίθετου. Η άρνηση δεν είναι αποτέλεσμα ελπίδας ούτε κατόρθωμα. Η άρνηση έρχεται όταν δεν υπάρχει ανταμοιβή ή συναλλαγή. Υπάρχει απάρνηση ενός πράγματος, μόνο όταν δεν υπάρχει κέρδος στην πράξη της απάρνησης. Άρνηση του ψεύτικου είναι ελευθερία από το θετικό˙ το θετικό με τα αντίθετά του. Το θετικό σημαίνει αυθεντία και αποδοχή της, προσαρμογή, μίμηση και τις γνώσεις που φέρνει η εμπειρία. Το να αρνείσαι σημαίνει να είσαι μόνος˙ μόνος χωρίς καμιά επίδραση, μακριά από παραδόσεις και από ανάγκες με τις εξαρτήσεις και τις προσκολλήσεις τους. Το να είσαι μόνος σημαίνει άρνηση της διαμόρφωσης όσων κουβαλάς από το παρελθόν. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο η συνείδηση ζει και υπάρχει είναι η διαμόρφωσή της. Το να έχεις μία χωρίς επιλογές επίγνωση αυτής της διαμόρφωσης και η ολοκληρωτική άρνησή της, είναι το να είσαι μόνος. Αυτή η μοναχικότητα δεν σημαίνει απομόνωση, μοναξιά, απασχόληση που αυτοφυλακίζει. Μοναχικότητα δεν σημαίνει απόσυρση από την ζωή˙ αντιθέτως είναι ολοκληρωτική απελευθέρωση από την σύγκρουση και τον πόνο, από τον φόβο και τον θάνατο. Αυτή η μοναχικότητα είναι μεταβολή της συνείδησης ολοκληρωτική μεταμόρφωση εκείνου που υπήρξε. Αυτή η μοναχικότητα είναι κενό, δεν είναι η θετική κατάσταση του «υπάρχω», ούτε του «δεν υπάρχω». Είναι κενό· μέσα στις φλόγες αυτού του κενού ο νους γίνεται νέος, φρέσκος και αθώος. Μόνο η αθωότητα μπορεί να συλλάβει το άχρονο, το καινούργιο που πάντα καταστρέφει από μόνο του τον εαυτό του. Η καταστροφή είναι δημιουργία. Χωρίς αγάπη δεν υπάρχει καταστροφή.

ΟΜΙΛΙΑ/ΣΙΓΗ :

Οι λέξεις δεν έχουν τελειωμό, η επικοινωνία, όμως, γίνεται με λέξεις αλλά και χωρίς λέξεις. Το να ακούς τις λέξεις είναι ένα πράγμα και το να μην ακούς τις λέξεις είναι ένα άλλο. Το πρώτο είναι ανεπαρκές, επιφανειακό και οδηγεί στην απραξία˙ το δεύτερο είναι μια ακομμάτιαστη πράξη, το άνθισμα της καλοσύνης. Οι λέξεις φτιάχνουν όμορφα τείχη, αλλά όχι χώρο. Η ανάμνηση, η φαντασία κουβαλάνε τον πόνο της ευχαρίστησης, αλλά η αγάπη δεν είναι ευχαρίστηση.

-/-

Η λέξη δεν είναι το ίδιο το πράγμα που περιγράφει. Η εικόνα, το σύμβολο δεν είναι το πραγματικό. Η πραγματικότητα, η αλήθεια δεν είναι μια λέξη. Το στρίμωγμά της μέσα σε λέξεις την σβήνει και η ψευδαίσθηση παίρνει την θέση της. Η νοημοσύνη μπορεί να απορρίψει ολόκληρη την δομή μιας ιδεολογίας, μιας πίστης όπως και όλα τα στολίδια και την δύναμη που κουβαλάνε, αλλά η λογική μπορεί και να δικαιώσει την κάθε πίστη, τις κάθε είδους ιδέες. Η λογική είναι η τάξη της σκέψης και η σκέψη είναι ανταπόκριση στο έξω. Επειδή η σκέψη είναι κάτι εξωτερικό κατασκευάζει το εσωτερικό. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνο με ό,τι είναι εξωτερικό κι έτσι το εσωτερικό γίνεται αναγκαιότητα. Αυτός ο διχασμός είναι το έδαφος που πάνω του δίνεται η μάχη του «εγώ» με το «μη εγώ». Το εξωτερικό είναι ο θεός των θρησκειών και των ιδεολογιών˙ το εσωτερικό προσπαθεί να συμμορφωθεί με αυτές τις εικόνες κι έτσι επακολουθεί σύγκρουση. Δεν υπάρχει ούτε το εξωτερικό ούτε το εσωτερικό, αλλά μόνο το όλο. Ο εμπειρώμενος είναι η εμπειρία. Το κομμάτιασμα είναι τρέλα. Αυτή η ολότητα δεν είναι απλώς μια λέξη˙ υπάρχει όταν η διαίρεση σε δήθεν εξωτερικό και εσωτερικό σταματήσει ολοκληρωτικά. Ο σκεπτόμενος είναι η σκέψη.

-/-

Μόνο η σιγή έχει βάθος, όπως η αγάπη. Η σιγή δεν είναι κίνηση της σκέψης, ούτε η αγάπη. Μόνο τότε οι λέξεις, βαθιές και ρηχές, χάνουν το νόημά τους. Δεν υπάρχει μέτρο στην αγάπη ούτε στην σιγή. Ό,τι μετριέται είναι σκέψη και χρόνος, η σκέψη είναι χρόνος. Η μέτρηση είναι πρακτικά αναγκαία, αλλά όταν η σκέψη την επεκτείνει στην δράση και στις σχέσεις, τότε αρχίζουν οι μπελάδες και η αταξία. Η τάξη δεν μπορεί να μετρηθεί, μόνο η αταξία μετριέται.

-/-

Η μεγάλη σιωπή κρατούσε την νύχτα μέσα στον απέραντο χώρο της και κάθε κίνηση της σκέψης είχε σταματήσει. Ο ίδιος ο νους ήταν ο απέραντος χώρος και σε εκείνη την βαθιά ησυχία δεν υπήρχε ούτε ένα πράγμα που να έχει χτιστεί από την σκέψη. Το να είσαι απολύτως τίποτα σημαίνει να είσαι πέρα από κάθε μέτρο…Να είσαι μόνος, χωρίς λέξεις και σκέψεις, μόνο να κοιτάς και να ακούς. Η μεγάλη σιωπή έδειξε ότι χωρίς αυτήν η ύπαρξη χάνει το βαθύ νόημά της και την ομορφιά της. 

ΟΜΟΡΦΙΑ :

Το λουλούδι είναι δυνατό μέσα στην ομορφιά του καθώς μπορεί να ξεχαστεί, να παραπεταχτεί ή να καταστραφεί. Οι φιλόδοξοι δεν γνωρίζουν την ομορφιά. Ομορφιά είναι η αίσθηση της ουσίας.

-/-

Η ομορφιά δεν είναι μια λέξη, μια συναισθηματική αντίδραση˙ δεν είναι κάτι εύπλαστο που η σκέψη μπορεί να το διαστρεβλώνει και να το φορμάρει. Όταν υπάρχει ομορφιά, κάθε κίνηση και κάθε πράξη οποιουδήποτε είδους σχέσης είναι ολοκληρωμένη, υγιής και άμεμπτη. Όταν δεν υπάρχει αυτή η ομορφιά, η αγάπη, τότε οι άνθρωποι τρελαίνονται.

 -/-

Η ομορφιά, σε καμιά περίπτωση, δεν έχει καμιά σχέση με σκέψεις ή συναισθήματα ή με την ευχάριστη αίσθηση που σου προκαλεί μια συναυλία, ένας πίνακας ή η παρακολούθηση ενός αγώνα ποδοσφαίρου. Η ευχαρίστηση από συναυλίες, από ποιήματα, είναι ίσως πιo εκλεπτυσμένη από εκείνη που προκαλεί το ποδόσφαιρο, αλλά όλα κινούνται στον ίδιο χώρο με μια λειτουργία ή προσευχή μέσα σε έναν ναό. Εδώ μιλάμε για την ομορφιά που είναι πέρα από τον χρόνο και πέρα από τις στάχτες και τις απολαύσεις της σκέψης. Η σκέψη και το συναίσθημα σπαταλούν ενέργεια κι έτσι δεν μπορεί κανείς να δει την ομορφιά. Η ενέργεια, με την δύναμη που έχει, είναι αναγκαία για να δεις την ομορφιά˙ την ομορφιά που βρίσκεται πέρα από τα μάτια εκείνου που κοιτάζει. Όταν υπάρχει ο ονειροπόλος, ο παρατηρητής, τότε δεν υπάρχει ομορφιά.

ΣΚΕΨΗ :

Η σκέψη μπορεί να κατασκευάσει το μέσα, αλλά η ίδια παραμένει πάντα το απ’ έξω. Η σκέψη δεν θα βρει ποτέ το καινούργιο, γιατί η ίδια είναι παλιά, δεν είναι ποτέ ελεύθερη. Η ελευθερία βρίσκεται πέρα από την σκέψη. Καμιά δραστηριότητα της σκέψης δεν έχει αγάπη.

-/-

Ο έλεγχος προϋποθέτει διαίρεση: σε εκείνον που ελέγχει και σε εκείνο που πρόκειται να ελεγχθεί. Αυτή η διαίρεση, όπως κάθε διαίρεση, φέρνει σύγκρουση και διαστρεβλώνει τις πράξεις και την συμπεριφορά. Αυτό το κομμάτιασμα είναι έργο της σκέψης, καθώς το ένα κομμάτι – πείτε το κριτή ή όπως αλλιώς θέλετε – προσπαθεί να ελέγξει τα άλλα μέρη. Αυτός ο διχασμός είναι τεχνητός και επιβλαβής. Στην πραγματικότητα ο ελέγχων είναι το ελεγχόμενο. Η σκέψη είναι από την ίδια την φύση της κομματιασμένη και αυτό το γεγονός προξενεί σύγχυση και θλίψη. Η σκέψη έχει διαιρέσει τον κόσμο σε εθνικότητες, ιδεολογίες και θρησκευτικές ομάδες, μεγάλες και μικρές. Η σκέψη είναι ανταπόκριση αναμνήσεων, εμπειριών και γνώσεων, που έχουν αποθηκευτεί στον εγκέφαλο˙ αυτός μπορεί να λειτουργήσει με αποτελεσματικό και υγιή τρόπο μόνο όταν υπάρχει ασφάλεια, τάξη. Για την φυσική του επιβίωση πρέπει να προστατεύει τον εαυτό του από κάθε εξωτερικό κίνδυνο. Η αναγκαιότητα επιβίωσης προς τα έξω είναι εύκολα κατανοητή, αλλά η ψυχολογική επιβίωση, η επιβίωση της εικόνας που η σκέψη έχει φτιάξει, είναι τελείως διαφορετικό θέμα. Η σκέψη έχει χωρίσει την ύπαρξη σε εξωτερικό και εσωτερικό και από αυτόν τον χωρισμό γεννιέται η σύγκρουση και ο έλεγχος. Για να επιβιώσει το εσωτερικό αποκτούν σημασία η πίστη, η ιδεολογία, οι θεοί, οι εθνικότητες, τα συμπεράσματα, και εμφανίζονται ανείπωτοι πόλεμοι, βία και θλίψη. Η επιθυμία για την επιβίωση του εσωτερικού – με τις πολλές εικόνες του – είναι αρρώστια, δυσαρμονία. Η σκέψη είναι δυσαρμονία. Όλες οι εικόνες της, οι ιδεολογίες, οι αλήθειες της είναι αντιφατικές και καταστροφικές. Η σκέψη – με εξαίρεση τα τεχνολογικά επιτεύγματά της – έχει φέρει, εξωτερικά και εσωτερικά, χάος και απολαύσεις που γρήγορα γίνονται αγωνίες. Η μεταμόρφωση που φέρνει ο διαλογισμός είναι το να διαβάζεις όλα αυτά στην καθημερινή σου ζωή, να ακούς και να βλέπεις την κίνηση της σκέψης. Αυτή η μεταμόρφωση δεν είναι ότι το «εγώ» γίνεται το ανώτερο «εγώ», αλλά ότι μεταμορφώνεται το περιεχόμενο της συνείδησης, η συνείδηση είναι το περιεχόμενό της. Η συνείδηση του κόσμου είναι η συνείδησή σου: εσύ είσαι ο κόσμος και ο κόσμος είναι εσύ. Διαλογισμός είναι η πλήρης μεταμόρφωση της σκέψης και των δραστηριοτήτων της. Η αρμονία δεν είναι καρπός της σκέψης έρχεται με την αντίληψη του όλου.

-/-

Η σκέψη είναι ύλη και η δραστηριότητά της, εξωτερική ή εσωτερική, είναι υλική. Η σκέψη μπορεί να μετρηθεί και γι' αυτό είναι χρόνος. Μέσα σ' αυτά τα όρια η συνείδηση είναι ύλη. Η συνείδηση είναι το περιεχόμενό της˙ το περιεχόμενο είναι η συνείδηση˙ είναι αδιαχώριστα. Το περιεχόμενο είναι όλα όσα έχει κατασκευάσει η σκέψη: το παρελθόν, με βάση το οποίο τροποποιείται το παρόν, που είναι το μέλλον, το οποίο είναι ο χρόνος. Χρόνος είναι η κίνηση μέσα στην περιοχή της συνείδησης, πλατιάς ή περιορισμένης. Η σκέψη είναι μνήμη, εμπειρία και γνώση και αυτή η μνήμη, με τις εικόνες της και τις σκιές της είναι ο εαυτός, το «εγώ» και το «μη εγώ», το «εμείς» και το «αυτοί». Η πεμπτουσία της διαίρεσης είναι ο εαυτός με όλα τα γνωρίσματα και τις ιδιότητές του. Το μόνο που κάνει ο υλισμός είναι να δυναμώνει και να αυξάνει τον εαυτό. Ο εαυτός μπορεί να ταυτιστεί, και πράγματι ταυτίζεται με το κράτος, με μια ιδεολογία, με τις δραστηριότητες του «μη εγώ», θρησκευτικού ή κοσμικού, αλλά παραμένει πάντα ο εαυτός. Τα πιστεύω του είναι δημιουργημένα από τον ίδιον, όπως και ό,τι τον ευχαριστεί και ό,τι φοβάται. Η σκέψη από την ίδια την φύση και την δομή της είναι κομματιασμένη και η σύγκρουση και οι πόλεμοι γίνονται ανάμεσα στα διάφορα κομμάτια της, τις εθνικότητες, τις φυλές και τις ιδεολογίες. Η υλιστική ανθρωπότητα θα καταστραφεί από μόνη της, εκτός κι αν εγκαταλειφθεί ολοκληρωτικά ο εαυτός. Η εγκατάλειψη του εαυτού έχει πάντα πρωταρχική σπουδαιότητα. Και μόνο από αυτήν την επανάσταση μπορεί να φτιαχτεί μια καινούργια κοινωνία. Εγκατάλειψη του εαυτού σημαίνει να αγαπάς, να συμπονάς: να πονάς για όλους και για όλα – γι' αυτούς που πεινούν, που υποφέρουν, για τους άστεγους, για τον υλιστή και για τον θρήσκο. Η αγάπη δεν είναι συναισθηματισμός, ρομαντισμός· είναι δυνατή και οριστική σαν τον θάνατο.

-/-

Η γνώση καταστρέφει την ανακάλυψη. Η γνώση έχει πάντα σχέση με τον χρόνο, με το παρελθόν· δεν μπορεί ποτέ να φέρει ελευθερία. Η γνώση, όμως, είναι αναγκαία για την δράση και την σκέψη και χωρίς δράση δεν είναι δυνατό να υπάρχει κανείς. Αλλά η δράση, όσο σοφή, σωστή και ευγενική κι αν είναι, δεν πρόκειται ν' ανοίξει την πόρτα της αλήθειας. Δεν υπάρχει μονοπάτι για την αλήθεια˙ δεν μπορεί ν' αποκτηθεί με κανενός είδους πράξη, με οποιαδήποτε εκλέπτυνση της σκέψης. Αρετή είναι μόνο η τάξη μέσα σ' έναν κόσμο αταξίας και πρέπει να υπάρξει αρετή, που είναι μια κίνηση χωρίς σύγκρουση. Αλλά τίποτα από όλ' αυτά δεν πρόκειται ν' ανοίξει την πόρτα σ' εκείνην την απεραντοσύνη. Ολόκληρη η συνείδηση πρέπει ν' αδειάσει τον εαυτό της από όλες τις γνώσεις, τις πράξεις και τις αρετές και να τον αδειάσει όχι για κάποιον σκοπό, για να κερδίσει κάτι, για να πραγματοποιήσει κάτι, για να γίνει κάτι. Πρέπει να παραμένει άδεια παρόλο που θα συνεχίζει να λειτουργεί στον καθημερινό κόσμο της σκέψης και της δράσης. Μέσα από αυτό το κενό είναι που πρέπει να βγαίνουν οι σκέψεις και η δράση. Αλλά αυτό το κενό δεν πρόκειται ν' ανοίξει την πόρτα. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά πόρτα, ούτε προσπάθεια για να φτάσεις σε κάποια. Δεν πρέπει αυτό το κενό να έχει κάποιο κέντρο, γιατί αυτό το κενό δεν μπορεί να μετρηθεί· το κέντρο είναι εκείνο που μετράει, ζυγίζει, υπολογίζει. Αυτό το κενό είναι πέρα από τον χρόνο και τον χώρο˙ είναι πέρα από την σκέψη και το συναίσθημα. Έρχεται τόσο ήσυχα, τόσο διακριτικά, όπως η αγάπη· δεν έχει αρχή και τέλος. Βρίσκεται εκεί αμετάβλητο και ανυπολόγιστο. 

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ :

Η συνείδηση είναι το περιεχόμενό της: το περιεχόμενο φτιάχνει την συνείδηση. Τα δύο είναι αδιαίρετα. Δεν υπάρχει το εσύ και ο άλλος, μόνο το περιεχόμενο, το οποίο φτιάχνει την συνείδηση ως το «εγώ» και το «μη εγώ». Το περιεχόμενο ποικίλλει ανάλογα με την πολιτιστική παράδοση, τις φυλετικές συσσωρεύσεις, τις τεχνικές και τις ικανότητες που έχουν αποκτηθεί. Αυτές χωρίζονται σε καλλιτεχνικές, επιστημονικές και τα λοιπά. Η ιδιοσυγκρασία είναι η ανταπόκριση της διαμόρφωσης και η διαμόρφωση είναι ο κοινός παράγοντας στους ανθρώπους. Αυτή η διαμόρφωση είναι το περιεχόμενο, η συνείδηση. Αυτή, πάλι, χωρίζεται στο συνειδητό και στο κρυμμένο. Το κρυμμένο αποκτά σπουδαιότητα γιατί ποτέ δεν έχουμε κοιτάξει την συνείδηση ως σύνολο. Αυτό το κομμάτιασμά της συμβαίνει όταν ο παρατηρητής δεν είναι το παρατηρούμενο, όταν εκείνος που ζει την εμπειρία θεωρείται διαφορετικός από την εμπειρία. Το κρυμμένο είναι όπως και το φανερό˙ η παρατήρηση – η ακρόαση του φανερού – είναι το κοίταγμα και του κρυμμένου. Το να βλέπεις δεν είναι ανάλυση. Στην ανάλυση υπάρχει ο αναλυτής και το αναλυόμενο – ένας διαχωρισμός που οδηγεί σε απραξία, σε παράλυση. Όταν βλέπεις, δεν υπάρχει παρατηρητής, και έτσι η δράση είναι άμεση˙ δεν μεσολαβεί το κενό που υπάρχει ανάμεσα σε ιδέα και δράση. Η ιδέα, το συμπέρασμα, είναι ο παρατηρητής – ο θεατής αποχωρισμένος από εκείνο που βλέπει. Η ταύτιση είναι μια πράξη της σκέψης και η σκέψη είναι κομμάτιασμα.

 -/-

Πάντοτε κοιτάμε μέσα μας απέξω˙ από αποκτημένες γνώσεις προχωρούμε στην απόκτηση περισσότερων γνώσεων. Πάντοτε προσθέτουμε κι ακόμα και το βγάλσιμο είναι προσθήκη. Και η συνείδησή μας είναι συναρμολογημένη από χιλιάδες αναμνήσεις και καταχωρήσεις κι αναγνωρίζουμε το φύλλο που τρέμει, το λουλούδι, τον περαστικό, το παιδί που τρέχει στο λιβάδι. Αναγνωρίζουμε το λιβάδι, τo ποτάμι, το όμορφο κόκκινο λουλούδι και την άσχημη μυρωδιά του χοιροστασίου. Και με αυτήν την μνήμη και την αναγνώριση, με την εξωτερική αντίδραση, προσπαθούμε να συνειδητοποιήσουμε τις κρυφές γωνιές, τις βαθύτερες αιτίες και παρορμήσεις, και ερευνούμε όλο και πιο βαθιά τον ανεξιχνίαστο νου. Όλη αυτή η διαδικασία από προκλήσεις και αντιδράσεις, η κίνηση της εμπειρίας και της αναγνώρισης κρυφών και φανερών δραστηριοτήτων, όλο αυτό είναι μια συνειδητοποίηση παγιδευμένη στον χρόνο. Το ποτήρι δεν είναι μόνο το σχήμα, το χρώμα, τα σχέδια, αλλά και το κενό που υπάρχει μέσα στο ποτήρι. Ποτήρι είναι το κενό που υπάρχει μέσα σ' ένα σχήμα· χωρίς το κενό δεν θα υπήρχε ούτε ποτήρι ούτε σχήμα. Γνωρίζουμε την συνείδηση από τα εξωτερικά σημάδια της, από τα όριά της, από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που γεννάει. Όλα αυτά, όμως, είναι το εξωτερικό σχήμα της συνείδησης, από το εξωτερικό προσπαθούμε να βρούμε το εσωτερικό. Είναι δυνατόν; Οι θεωρίες και οι υποθέσεις δεν έχουν σημασία˙ στην πραγματικότητα εμποδίζουν κάθε ανακάλυψη. Από το εξωτερικό προσπαθούμε να βρούμε το εσωτερικό, από το γνωστό προσπαθούμε να βρούμε το άγνωστο. Είναι δυνατόν η έρευνα σε βάθος να γίνει από μέσα προς τα έξω; Το όργανο που ψάχνει από έξω προς τα μέσα το ξέρουμε, αλλά υπάρχει τέτοιο όργανο που να ερευνά από το άγνωστο το γνωστό; Υπάρχει; Και πώς μπορεί να υπάρχει; Δεν μπορεί να υπάρχει. Εάν υπάρχει τότε είναι αναγνωρίσιμο και αν είναι αναγνωρίσιμο τότε βρίσκεται στην σφαίρα του γνωστού. Αυτή η παράξενη ευλογία έρχεται όποτε θέλει, αλλά με κάθε επίσκεψη έρχεται και μια αλλαγή, μέσα, βαθιά. Δεν είναι ποτέ η ίδια.

-/-

Το περιεχόμενο της συνείδησής μας είναι ο κοινός τόπος όλης της ανθρωπότητας...μια ανθρώπινη ύπαρξη που ζει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου υποφέρει, όχι μόνο φυσικά αλλά και εσωτερικά. Είναι αβέβαιη, φοβάται, είναι ανήσυχη, χωρίς μια βαθιά αίσθηση ασφάλειας. Έτσι, η συνείδησή μας είναι κοινή σε όλη την ανθρωπότητα...συνεπώς δεν είμαστε άτομα. Εξετάστε αυτό το σημείο, σας παρακαλώ. Έχουμε γαλουχηθεί και εκπαιδευτεί, τόσο θρησκευτικά όσο και στα σχολεία, να νομίζουμε ότι είμαστε άτομα, ξεχωριστές ψυχές που αγωνίζονται για τον εαυτό τους, αλλά αυτό είναι μια ψευδαίσθηση...Δεν είμαστε ξεχωριστές οντότητες με ξεχωριστό ψυχολογικό περιεχόμενο, που μοχθούν για αποτελέσματα: στην πραγματικότητα είμαστε, ο καθένας από εμάς, η υπόλοιπη ανθρωπότητα. 

Υπάρχει κάποιο βάθος στην συνείδηση ή είναι μόνο ένα επιφανειακό παιχνίδισμα; Η σκέψη μπορεί να φανταστεί το βάθος της, μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει βάθος ή να λαμβάνει υπόψη της μόνο τα κυματάκια της επιφάνειας. Η ίδια η σκέψη έχει καθόλου βάθος; Η συνείδηση είναι φτιαγμένη από το περιεχόμενό της˙ το περιεχόμενο της είναι και το τελικό της όριο. Η σκέψη είναι εξωτερική δραστηριότητα· σε ορισμένες γλώσσες «σκέψη» σημαίνει «το έξω». Τα κρυφά επίπεδα της συνείδησης που τους δίνεται τόση σημασία ανήκουν κι αυτά στην επιφάνεια, δεν έχουν καθόλου βάθος. Η σκέψη μπορεί να δώσει στον εαυτό της ένα κέντρο, το «εγώ», τον «εαυτό», κι αυτό το κέντρο δεν έχει κανένα βάθος. Οι λέξεις, όσο λεπτός και πανούργος κι αν είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούνται, δεν έχουν βάθος. Το «εγώ» είναι ένα κατασκεύασμα της σκέψης που βασίζεται στις λέξεις και στην ταύτιση μαζί τους. Το «εγώ», που αναζητά βάθος στην δράση και στην ύπαρξη, δεν έχει καμιά απολύτως σημασία. Όλες οι προσπάθειές του να εδραιώσει κάποιο βάθος στις σχέσεις καταλήγουν στον πολλαπλασιασμό των δικών του εικόνων, που τις σκιές τους τις θεωρεί βάθος. Οι δραστηριότητες της σκέψης δεν έχουν κανένα βάθος οι απολαύσεις της, οι φόβοι της, η θλίψη της βρίσκονται στην επιφάνεια. Η ίδια η λέξη «επιφάνεια» δείχνει ότι υπάρχει κάτι από κάτω: τεράστιοι όγκοι νερού ή πολύ ρηχά νερά. Ο ρηχός και ο βαθύς νους είναι λόγια της σκέψης και η ίδια η σκέψη είναι κάτι επιφανειακό. Οι όγκοι πίσω από την σκέψη είναι εμπειρίες, γνώσεις, μνήμη, πράγματα περασμένα που απλώς ανακαλούμε για να δράσουμε ή να μη δράσουμε σύμφωνα μ' αυτά.

ΥΠΑΡΞΗ :

Είναι απείρως σημαντικότερο απλώς να υπάρχεις, από το να γίνεις κάτι. Το να υπάρχεις δεν είναι το αντίθετο του να γίνεσαι κάτι. Αν είναι το αντίθετο ή βρίσκεται σε αντίθεση, τότε δεν υπάρχεις. ΄Οταν το να γίνεις κάτι πεθαίνει εντελώς, τότε υπάρχεις πραγματικά. Αλλά το να υπάρχεις έτσι, δεν είναι κάτι στατικό˙ δεν είναι αποδοχή κάποιου πράγματος ούτε απλή άρνηση κάποιου άλλου. Η προσπάθεια να γίνεις κάτι περιλαμβάνει χρόνο και χώρο. Κάθε αγώνας πρέπει να πάψει, μόνο τότε υπάρχει κανείς. Το να υπάρχεις δεν έχει σχέση με την κοινωνική αρετή και την ηθική˙ κομματιάζει την κοινωνική φόρμουλα της ζωής. Το να υπάρχεις έτσι είναι πραγματική ζωή κι όχι καλούπι ζωής. ΄Οπου υπάρχει ζωή δεν υπάρχει τελειότητα. Η τελειότητα είναι μια ιδέα, μια λέξη˙ η ύπαρξη είναι πέρα από κάθε φόρμουλα της σκέψης. ΄Ερχεται όταν καταστραφούν οι λέξεις, τα υποδείγματα και τα καλούπια.

ΧΩΡΟΣ/ΧΡΟΝΟΣ :

Τον χώρο που δημιουργεί η σκέψη μπορείς να τον μετρήσεις γι' αυτό και είναι περιορισμένος· οι πολιτισμοί και οι θρησκείες είναι προϊόντα της. Αλλά ο νους είναι γεμάτος από σκέψεις και είναι φτιαγμένος από σκέψεις˙ η συνείδησή του είναι κατασκευή της σκέψης και περιέχει πολύ λίγο χώρο. Αλλά κι αυτός ο χώρος είναι κίνηση του χρόνου, από εδώ προς τα εκεί, από το κέντρο του προς τα εξωτερικά όρια της συνείδησης, στενά ή πλατιά. Ο χώρος που φτιάχνει το κέντρο για τον εαυτό του, είναι η φυλακή του. Οι σχέσεις του πηγάζουν απ' αυτόν τον στενό χώρο, αλλά χρειάζονται χώρο για να ζήσουν κι ο στενός χώρος του νου αρνείται την ζωή. Η ζωή μέσα στα στενά όρια του κέντρου είναι πάλη, πόνος και θλίψη και αυτά δεν είναι ζωή. Ο χώρος, η απόσταση ανάμεσα σ’ εσένα και στο δέντρο είναι η λέξη, η γνώση, που είναι χρόνος. Ο χρόνος είναι ο παρατηρητής, που δημιουργεί την απόσταση ανάμεσα στον εαυτό του και στα δέντρα, ανάμεσα στον εαυτό του και σ' αυτό που είναι. Χωρίς τον παρατηρητή η απόσταση φεύγει. Η ταύτιση με τα δέντρα, με κάποιο άνθρωπο ή με μια φόρμουλα είναι πράξη της σκέψης από την επιθυμία της για προστασία, για ασφάλεια. Η απόσταση είναι από ένα σημείο προς κάποιο άλλο και για να φτάσει κανείς σ' αυτό το άλλο σημείο, χρειάζεται χρόνος. Απόσταση υπάρχει μόνο όπου υπάρχει κατεύθυνση, εσωτερική ή εξωτερική. Ο παρατηρητής φτιάχνει τον διαχωρισμό, την απόσταση ανάμεσα στον εαυτό του και σε εκείνο που είναι˙ απ' αυτό γεννιέται σύγκρουση και θλίψη. Η μεταμόρφωση εκείνου που είναι γίνεται μόνο όταν δεν υπάρχει διαχωρισμός, δεν υπάρχει ο χρόνος ανάμεσα σε εκείνον που κοιτάζει και σ' αυτό που κοιτάζει. Η αγάπη δεν έχει αποστάσεις.

-/-

Ο χρόνος είναι ψευδαίσθηση. Φυσικά υπάρχει το αύριο, όπως έχουν υπάρξει και τα πολλά χθες˙ αυτού του είδους ο χρόνος δεν είναι ψευδαίσθηση. Η σκέψη που χρησιμοποιεί τον χρόνο σαν μέσο για να φέρει μια εσωτερική αλλαγή, μια ψυχολογική αλλαγή, στην πραγματικότητα επιδιώκει να μη γίνει καμιά αλλαγή, γιατί μια τέτοια αλλαγή είναι μόνο μία τροποποίηση αυτού που έχει ήδη υπάρξει.·Αυτού του είδους η σκέψη είναι οκνηρή, αναβάλλει και βρίσκει καταφύγιο στην ψευδαίσθηση της σταδιακής αλλαγής, στα ιδανικά, στον χρόνο. Είναι αδύνατη η εσωτερική αλλαγή μέσω του χρόνου. Αλλαγή είναι η απόρριψη ακριβώς του χρόνου. Η αλλαγή γίνεται όταν απορριφθούν τα πράγματα που τους έχει δώσει ζωή ο χρόνος, η συνήθεια, η παράδοση, η αναμόρφωση, τα ιδανικά. Απόρριψε τον χρόνο και η αλλαγή έχει συμβεί, ολοκληρωτική αλλαγή, όχι μετατροπή των μοντέλων, όχι υποκατάσταση του ενός μοντέλου από ένα άλλο. (Για να αποκτήσεις, όμως, γνώσεις, για να μάθεις μια τέχνη, χρειάζεται χρόνος που δεν μπορείς και δεν πρέπει να τον αρνηθείς, γιατί αυτά είναι αναγκαία στην ζωή. Ο χρόνος που χρειάζεται για να πας από εδώ έως εκεί δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά κάθε άλλη μορφή χρόνου είναι ψευδαίσθηση.) Σε αυτήν την αλλαγή υπάρχει προσοχή και από αυτήν την προσοχή πηγάζει ένα τελείως διαφορετικό είδος δράσης. Μια τέτοια δράση δεν καταντάει συνήθεια, επανάληψη μιας αίσθησης, μιας εμπειρίας, της γνώσης που αποβλακώνει το μυαλό και το κάνει αναίσθητο σε κάθε αλλαγή. Τότε, αρετή δεν είναι η καλύτερη συνήθεια, η καλύτερη συμπεριφορά˙ δεν έχει μοντέλο, ούτε περιορισμούς δεν έχει την σφραγίδα του καθωσπρεπισμού˙ δεν είναι τότε ένα ιδανικό που το κυνηγάς, που κατακτιέται με το πέρασμα του χρόνου. Η αρετή τότε είναι κίνδυνος κι όχι κάτι δαμασμένο από την κοινωνία. Τότε το να αγαπάς είναι καταστροφικό˙ είναι επανάσταση, όχι οικοvομική και κοινωνική, αλλά ολοκληρωτικά συνειδησιακή.