ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ-3
ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΙΙΙ. Μια Νέα Στρατηγική για Διαφωτισμό
«Ο σημερινός κόσμος απαιτεί από εμάς να αποδεχτούμε την ενότητα της ανθρωπότητας…»
- Δαλάι Λάμα
Πώς θα καλλιεργήσουμε την ηθική και τον χαρακτήρα στους μαθητές μας χωρίς χειραγώγηση; Αυτή η προκλητική ερώτηση προήλθε από ένα πάνελ του ASCD (Association for Supervision and Curriculum Development) το 1988 για την Ηθική Αγωγή.
Στην γραπτή του δήλωση, ο Richard Paul, Διευθυντής του Κέντρου Κριτικής Σκέψης και Ηθικής Κριτικής (Center for Critical Thinking and Moral Critique), δείχνει πώς πίσω από παραπλανητικές ετικέτες τέτοιες όπως «κριτική σκέψη» και «λογικές δεξιότητες ατομικής ηθικής» κρύβεται η υπονόμευση της σχολικής τάξης. Και οι δύο χρησιμοποιούν πεποιθήσεις νέων υποδειγμάτων και καθολικών αξιών [παγκόσμια ενότητα, ανοχή σε όλους τους τρόπους ζωής, οικονομική ισότητα κ.λπ.] ως πρότυπα με τα οποία κρίνονται και απορρίπτονται οι παραδοσιακές πεποιθήσεις
Οι μαθητές «ανακαλύπτουν μόνοι τους» ότι κανένας από τους παλιούς τρόπους δεν ταιριάζει στο ηθικό πλαίσιο της επερχόμενης παγκόσμιας τάξης. Στη συνέχεια οδηγούνται στο να «ανακαλύψουν» αυτό που είναι κατάλληλο: πίστεις βασισμένες στον σεβασμό της Γης και νέες υπόδειγματικές αξίες. Σκεφτείτε αυτά τα προφανή βήματα για τον μετασχηματισμό:
1. Παρουσιάστε ευχάριστες εκδοχές των πιθανών μελλοντικών πίστεων
2. Αποδομήστε τις προηγούμενες λαθεμένες πεποιθήσεις των μαθητών
3. Συνδυάστε τις νέες πεποιθήσεις με την επιστήμη για να προσθέσετε αξιοπιστία
4. Επαναπροσδιορίστε λέξεις και όρους για να ταιριάζουν στις νέες πεποιθήσεις
5. Βυθίστε τους μαθητές σε δελεαστικές μορφές των νέων πεποιθήσεων
1. Παρουσιάστε ευχάριστες εκδοχές των πιθανών μελλοντικών πίστεων
Η νέα μελλοντική πίστη είναι, φυσικά, η νέα οικουμενική πνευματικότητα, ένα πανθεϊστικό, μονιστικό, πολυθεϊστικό μείγμα των παγκόσμιων θρησκειών επικεντρωμένων στον σεβασμό προς την Γη. Οποιαδήποτε μυθική διδασκαλία θα ταιριάζει, αλλά το συμπαθές μοντέλο της Αμερικής είναι η ιθαγενής ινδιάνικη.
Για παράδειγμα, ένα κείμενο κοινωνικών σπουδών της τρίτης τάξης, From Sea to Shining Sea, μέρος της δημοφιλούς σειράς Houghton-Mifflin που χρησιμοποιείται σε όλες της πολιτείες, ενθαρρύνει τα παιδιά να εξατομικεύσουν τα πνευματικά μηνύματα πίσω από τους ινδιάνικους μύθους. Ένας τέτοιος μύθος, Το Δώρο του Ιερού Σκύλου, είναι μια μυθική εξήγηση για την προέλευση των αλόγων, που είχαν εξαφανιστεί στη Βόρεια Αμερική. Μιλάει για ένα αγόρι που ζήτησε από το Μεγάλο Πνεύμα να βοηθήσει την πεινασμένη φυλή του να βρει βουβάλια. Η απάντησή του ήλθε μέσα από ένα υπερφυσικό όραμα για ένα κοπάδι αλόγων. Λίγες στιγμές αργότερα, εμφανίστηκαν πραγματικά άλογα. Το αγόρι τα έφερε με χαρά στη φυλή του. «Αυτά είναι ιερά σκυλιά», εξήγησε. Είναι ένα δώρο του Μεγάλου Πνεύματος».
2. Αποδομήστε τις προηγούμενες λαθεμένες πεποιθήσεις των μαθητών
Το βιβλίο America Will Be των εκδόσεων Houghton-Mifflin λέει στους μαθητές ότι «οι πουριτανοί γονείς χτυπούσαν συχνά τα παιδιά τους γιατί νόμιζαν ότι είναι τεμπέλικα ή ασεβή ή γιατί έτρεχαν και πηδούσαν το Σάββατο. Πίστευαν ότι ένα παιδί “καλύτερα να μαστιγώνεται προκειμένου να αποφύγει την αιώνια τιμωρία” από τον διάβολο». Τι διδάσκει αυτό το ανισόρροπο μάθημα στα παιδιά σχετικά με τους χριστιανούς γονείς;
Το βιβλίο Guide for The Original Land, ωθεί τους δασκάλους να τονίσουν ότι οι Ινδιάνοι «βλέπουν την θεότητα ως μέρος του εαυτού τους, στοργική και προσιτή». Αντιθέτως, απεικονίζει μια ψυχρή, σκληρή εικόνα του Θεού βασισμένη στο κήρυγμα «Οι αμαρτωλοί στα χέρια ενός οργισμένου Θεού», του ευαγγελιστή του 18ου αιώνα Τζόναθαν Έντουαρντς: «Η οργή του Θεού καίει σαν φωτιά και βλέπει τους ανθρώπους ως “άξιους μόνο για ρίχνονται στη φωτιά”».
3. Συνδυάστε τις νέες πίστεις με την επιστήμη για να προσθέσετε αξιοπιστία
Μια προσθήκη μύθων και θρύλων κάνει την επιστήμη που διδάσκεται στο σχολείο πιο βιωματική, προσιτή και διασκεδαστική. Για παράδειγμα, το στοιχειώδες κείμενο, Πλημμύρες και ξηρασίες, ζωντανεύει την οικολογία με κάθε είδους θεούς του καιρού και μύθους σχετικούς με την Γη. Το αποτέλεσμα θα είναι μια υποκειμενική μίξη πραγματικότητας και φαντασίας. Θα μπορέσουν τα παιδιά να κάνουν διάκριση μεταξύ των δύο; Πιθανώς όχι, αν λάβουμε υπόψη την ταχεία εξάπλωση της δεισιδαιμονίας και των παράλογων φόβων.
Σε ένα άρθρο με τίτλο Για ένα Νέο Όραμα Επίστήμης και Επιστημονικής Εκπαίδευσης (On a New Vision of Science and Science Education), ο Jeffrey Kane, συντάκτης του περιοδικού Holistic Education Review, εξηγεί την «διαφορά μεταξύ των παλαιών και των αναδυόμενων παραδειγμάτων της επιστήμης». Αυτή η αλλαγή, που ενοχλεί μερικούς από εμάς, του φαίνεται φυσιολογική και απαραίτητη:
«Εμφανίζεται ένα μετακριτικό μοντέλο επιστήμης - ένα μοντέλο επιστήμης που αντικατοπτρίζει τις αρχές που διαμορφώνουν και υπερβαίνουν την εμπειρική παρατήρηση».
Τι θα συμβεί με την αξιοπιστία της επιστήμης όταν έχει την άδεια να «υπερβαίνει την εμπειρική παρατήρηση;» Ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσουν τα παιδιά μας για να παραμείνουν προσγειωμένα στην πραγματικότητα και την λογική, όταν τα γεγονότα και η επιστήμη θα δίνουν τη θέση τους στον μύθο και την ψευδοεπιστήμη; Οι απαντήσεις προκαλούν τους σημερινούς γονείς να διδάξουν στα παιδιά τους γεγονότα, παρατήρηση και γνήσια επιστήμη.
Σχετικά με αυτό ο Robert Muller γράφει:
"Τόσο ο πολυθεϊσμός όσο και ο μονοθεϊσμός χάνουν την αρχαία τους δύναμη και μπορούμε τώρα να προχωρήσουμε σε ένα υψηλότερο επίπεδο θρησκείας. Η επιστήμη εξελίσσεται προς το παρόν από την περιγραφή συγκεκριμένων αντικειμένων και γεγονότων στη μελέτη των σχέσεων όπως παρατηρούνται σε πολύπλοκα συστήματα. Είναι έτοιμη να ανακτήσει μια εμπειρία αρμονίας, μια προσέγγιση του θεϊκού, από την επιστημονική μας γνώση».
4. Επαναπροσδιορίστε λέξεις και όρους για να ταιριάζουν στις νέες πεποιθήσεις
Δεδομένου ότι η λέξη αλήθεια είναι βασική στη βιβλική πίστη, το νόημά της πρέπει να αλλάξει, αλλά όχι με απλό επαναπροσδιορισμό. Μια πιο λεπτή προσέγγιση είναι απλώς η χρήση της σε ένα νέο πλαίσιο. Η Αλήθεια για τη Σελήνη, μια παιδική ιστορία που αποτελεί μέρος ενός ευρέως χρησιμοποιούμενου προγράμματος επιστημονικών σπουδών, λέει πώς ο ήλιος και η σελήνη διαφωνούσαν για το ποιος θα λάμπει τη νύχτα και ποιος θα λάμπει την ημέρα. Τι δείχνει όμως αυτός ο μύθος στα παιδιά για το νόημα της αλήθειας;
Η Αλήθεια για τους Δράκους, μια πολιτικά ορθή ιστορία που έχει ενσωματωθεί σε ένα εθνικό πρόγραμμα γλωσσικών τεχνών, ακούγεται τόσο αξιόπιστη όσο μια εγκυκλοπαίδεια: «Γνωρίζουμε από τα αρχαία αρχεία ότι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έβλεπαν δράκους για τουλάχιστον 5.000 χρόνια. Οι Δυτικοί Δράκοι είναι συνήθως άσχημοι, μοχθηροί και εξαιρετικά επικίνδυνοι. Οι Ανατολικοί Δράκοι είναι όμορφοι, ευγενικοί και φιλικοί».
Οι προτάσεις που υποβαθμίζουν τους δυτικούς τρόπους και εξιδανικεύουν τις ανατολικές απόψεις διαμορφώνουν ένα νέο, προγραμματισμένο και πολιτικά ορθό σύνολο προκαταλήψεων. Και, όπως και η αλήθεια, οι λέξεις Ανατολική και Δυτική έχουν καλυφθεί με νέα νοήματα - πολιτισμικοί ορισμοί που θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση του κόσμου του 21ου αιώνα όπως τον ονειρευόμαστε.
Κανένας πολιτισμός δεν έχει ξεφύγει από την διαφθορά της απληστίας. Τα πρώην σύμβολα του υλισμού μεταξύ των Αμερικανών Ινδιάνων ήταν σκαλπ και άλογα, όχι ρούχα και αυτοκίνητα. Η ανατολική ή ασιατική ιστορία δεν είναι λιγότερο αιματηρή και σκληρή από τη δυτική ιστορία. Αυτά τα γεγονότα αγνοούνται στη σημερινή αναζήτηση νέων ιδανικών.
5. Βυθίστε τους μαθητές σε δελεαστικές μορφές των νέων πεποιθήσεων
Οι πολυπολιτισμικές τέχνες, οι χειροτεχνίες, η μουσική και οι γιορτές έχουν γίνει καθιερωμένοι δίαυλοι στα δημοτικά μας σχολεία. Τα παιδιά πρέπει να κατανοήσουν άλλες κουλτούρες και θρησκείες, αλλά όταν οι δάσκαλοι λένε στο αιχμάλωτο κοινό τους να κάνει παγανιστικές μάσκες, να τις χρησιμοποιούν σε τελετουργικούς χορούς, να λένε προσευχές στη Μητέρα Γη και να επικαλούνται πνεύματα, οι μαθητές «υπεισάγονται» στην οικουμερνική θρησκεία που σχεδιάστηκε από σύγχρονοι πρωτοπόρους της αλλαγής.
Η νέα ολιστική γλώσσα ή θεματική εκμάθηση βυθίζει τους μαθητές σε επιλεγμένους πολιτισμούς επικεντρωμένους στον σεβασμό της Γης. Δημοφιλή θέματα όπως η αρχαία Αίγυπτος, η Μεσαιωνική Ευρώπη και οι Νοτιοδυτικοί Ινδιάνοι μπορεί να καθορίζουν το πλαίσιο για τα μαθήματα, τις επιστήμες, την λογοτεχνία και άλλα θέματα για ένα ολόκληρο εξάμηνο. Κάθε μάθημα πρέπει να ταιριάζει με το θέμα και να σχετίζεται με την πολυπολιτισμική εμπειρία.